NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door WIM KÖHLER
In de grafische wereld worden muizen zeldzaam. Grafici die de computer gebruiken om te tekenen, graphics te maken, foto's te bewerken of pagina's op te maken hanteren, naast het toetsenbord, liever een pen dan een muis voor het invoeren van gegevens.

De muisvervangende pen werkt alleen in combinatie met een grafisch tablet, leverbaar in de formaten van A6 (briefkaart) tot A3 (tweemaal briefpapier). De graphics van deze krant worden met toetsenbord en A6 tablet gemaakt. Groter vergt onhandig ruime bewegingen. Het is makkelijker om op het beeldscherm het beeld te vergroten. Maar het is helemaal niet nodig alleen te tekenen met de pen. De pen kan iedere muisfunctie overnemen. Het grafische tablet representeert het scherm. Plaats de pen linksboven op het tablet en de cursor verschijnt linksboven op het beeldscherm. De muis moet vervolgens naar rechtsonder rollen om de cursor rechtsonder in beeld te krijgen, maar de pen kan opgetild, rechtsonder op het tablet gezet en daar is de cursor. Slepen (bijvoorbeeld om tekst te markeren) gebeurt door de pen op het tablet gedrukt te houden. De achterkant van de pen bevat een 'gummetje' dat gemarkeerde tekst onmiddellijk delete. Dubbelklikken met de linkermuisknop is hetzelfde als tweemaal drukken met de penpunt op het tablet. De pen heeft ook een drukknop op zijn schacht. De meeste gebruikers geven die de functie van rechtermuisknop. Onder tekenaars en fotobewerkers is de pen geliefd omdat hij drukgevoelig is. De druk die de tekenaar op de pen uitoefent wordt in ruim 250 stapjes geregistreerd. Een lichte aanraking geeft een dun of grijs lijntje op het scherm, een stevige pennenstreek produceert een vette zwarte streep. Aan financiële analisten en ander kantoorpersoneel zijn de artistieke mogelijkheden misschien niet zo besteed. Voor hen is misschien belangrjker dat de grafici hun penpadje roemen om de bescherming die het biedt tegen repetitive strain injury (RSI). Met een pen in de hand kan iedereen de hele dag wel werken. Alleen monniken en ambtenaren kregen vroeger schrijfkramp van te lang met een pen werken.

In antwoord op de vraag of de preventieve werking tegen RSI van grafische tabletten te bewijzen is stuurde de Duitse vestiging van Wacom, het Japanse bedrijf dat wereldwijd marktleider zegt te zijn, per email een document van Global Ergonomic Technologies over armhoudingen bij muis- en pengebruik. Enig bewijs wordt er niet in geleverd, wel evidence.Bij gebruik van een grafisch tablet bij normale computertaken, is de conclusie na een reeks metingen, blijven alle bewegingen van hand en arm veel dichter bij de neutrale (rust)houding dan wanneer dezelfde taken met de muis worden uitgevoerd. De bewering is dat veelvuldige bewegingen die ver van die neutrale houding afwijken uiteindelijk RSI veroorzaken. De tabletten zitten met een snoer in de computerbehuizing geplugd, maar de pen zit nergens aan vast. En een batterij zit er ook niet in. Zoiets lijkt welhaast magie. Een Wacom-technicus is bereid veel maar niet alles uit te leggen. Het bedrijfsgeheim noodzaakt hem soms tot terughoudendheid. Onder het schrijfvlak van het tablet ligt een weefsel van elektriciteitsdraden. Die wisselen vijftig keer per seconde van functie: het ene moment zijn ze zender, kort daarna ontvanger. Ze zenden op een frequentie van 400 kHz. Een op het tablet geplaatst middengolfradiootje produceert daardoor een sonore brom. Waarschijnlijk is dat een toon van 50 Hz, de frequentie waarmee het tablet schakelt tussen zenden en ontvangen. Op een meter afstand van het tablet is het geluid verdwenen.

,,Is die straling schadelijk?'', vroegen de graphicsmakers van NRC Handelsblad toen het radiootje op hun tablet lag te brommen. Nou nee. De ether staat bol van de middengolfstralen van radiostations, maar als ziekteoorzaak hebben ze geen naam gemaakt. Gezien het bescheiden geluid dat het tablet produceert mogen de RSI-beschermende eigenschappen hoger worden aangeslagen. De pennen bevatten een spoeltje en een condensator die - samenwerkend - elektrische energie opnemen uit het elektromagnetische signaal van het tablet. Een chip voegt aan dat stroompje wat informatie toe over de druk op de pen en over de klikbewegingen die met de penknop worden uitgevoerd. Als het tablet in de ontvangststand staat stuurt de pen die informatie in de vorm van een pulsje elektromagnetisch straling weer naar buiten. De draden direct onder de pen ontvangen het sterkste signaal. Een paar draden verderop komt het signaal wat zwakker door. De software berekent de plaats van de penpunt, stuurt de cursor naar de overeenkomstige plek en voert stuurhandelingen uit. Het tablet signaleert ook of de pen scheef of rechtop wordt gehouden, wat bij simuleren met penseel en kalligrafeerpen van belang is.

Pen en tablet voor de consumentenmarkt (Penpartner, ƒ169,-, voor Mac of PC) wisselen hun informatie met frequentiemodulatie uit. Het nieuwere professionele systeem werkt geheel digitaal. Deze Intuos- pennen en -tabletten kosten vanaf ƒ395,- voor een A6 tablet en ƒ135,- voor een pen, tot ƒ1635,- voor een A3-tablet en ƒ250,- voor een pen die niet alleen op het scherm tekent maar ook echt schrijft. Iedere Intuos-pen heeft een chip met een uniek nummer. De eigenaar van die pen kan de gewenste drukgevoeligheid en functie (viltstift, potlood, calligrafeerpen, penseel, spuitbus, airbrush, gummetje) voor iedere pen op een heel netwerk instellen. Dus je werkt dan altijd met je eigen instellingen. Wacom levert ook tabletten die tegelijk beeldscherm zijn, of, zo u wilt, schermen die tegelijk invoertablet zijn. Raadpleeg voor een bespreking daarvan, gezien de prijzen, een vakblad.