NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

IN HET KNETTERGEKKE nieuwe gebouw van het ministerie van Volksgezondheid in Den Haag staan de telefoons deze week roodgloeiend. Het departement heeft er een aparte 06-lijn voor moeten openen, omdat er op een gegeven moment wel 70.000 mensen in één kwartier contact zochten met de bureaucratie. In totaal wisten er eergisteren, op de eerste dag van de nieuwe regeling voor de bijbetaling van geneesmiddelen, 3.600 burgers tot het gezondheidsbolwerk door te dringen. Een enkeling mocht zelfs met niemand minder dan minister Borst van gedachten wisselen.

Een gratis telefoonlijn openen om overheidsbeleid te duiden: het is een typisch verschijnsel van deze tijd. Eerst wordt er een politieke beslissing genomen, veelal ingegeven door budgettaire motieven. Vervolgens treden belangengroepen in het krijt, vaak ook om materiële redenen. Waarna de burgers het spoor bijster raken en alle sectoren zich opmaken om argumenten en contra-argumenten multimediaal 'door te communiceren'.

Minister Borst oogt krachtdadig in het conflict om de medicijnenprijs. Ze wil af van de blancocheques die farmaceutische industrie en apothekers lange tijd hadden mogen tekenen. Van overheidswege worden er nu per segment medicijnen maximumtarieven vastgesteld. Wil iemand iets duurders slikken, dan moet er worden bijbetaald. Als de apothekersbranche bovendien het onderzoek naar het ondoorzichtige kortingssysteem in de farmacie gaat tegenwerken, dan ligt er ook nog eens een strafkorting van 300 miljoen in het verschiet.

Deze verbale bodybuilding van Borst is ontroerend. Al vijf jaar beperkt de gemankeerde politiek leider van D66 zich tot pappen en nathouden. De bewindsvrouw regelt in deze wereld hooguit een beetje het verkeer, conform haar eigen motto dat de gezondheidszorg nu eenmaal niet één maar heel veel 'regisseurs' kent. Maar pijnlijk is wel dat ze, zelfs nu ze eens krachtige taal spreekt, wederom geconfronteerd wordt met de harde werkelijkheid. Borst heeft al 255 miljoen gulden ingeboekt als budgettaire scalp. Volgens sommige, weliswaar niet geheel onafhankelijke, onderzoekers zou het wel eens honderd miljoen minder kunnen zijn. Als ze daarop ook nog eens met strafkortingen gaat strooien, moet ze zich voorbereiden op een hard juridisch gevecht met een geduchte partij. De dramaturgie, waarop de minister tot nu toe haar kaarten heeft gezet, zou dan wel eens contraproductief kunnen worden.

INTUSSEN blijven er wachtlijsten. De extra middelen die de minister daarvoor tot nu toe heeft aangewend, sorteren een gering effect. Zelfs het medische middenveld, dat altijd bekend heeft gestaan om zijn verlangen om de zaakjes eerst en vooral onderling te regelen, bindt de kat sinds kort de bel aan. Begin volgende eeuw wordt een tekort aan gediplomeerden van maar liefst twaalf procent verwacht, een schaarste die Nederland zelf waarschijnlijk niet baas zal worden.

Als eerste sloegen de huisartsen alarm, uit angst voor een tekort in de komende eeuw. Er komen nu 36 opleidingsplaatsen bij, 134 minder dan de huisartsen zelf vroegen. Vervolgens pleitte de standsorganisatie KNMG op haar laatste congres in oktober vorig jaar voor een aantal cruciale wijzigingen in de opleiding: die moet korter en sneller. De mannencultuur, waar de klok rond werken een teken van kracht is, begint zichzelf in de staart te bijten. Minister Borst - spe cialisten zijn nu 'te oud, te knap en te duur', zei ze - sloot zich daarbij toen aan, mede omdat op afzienbare termijn de meerderheid der artsen vrouw zal zijn en dus niet meer bereid om drie keer per week naar huis te bellen met het verzoek de kinderen alvast in bed te stoppen. Onlangs hebben de huisartsen in Den Haag besloten daarop niet langer te wachten. In de residentie worden artsen uit België geworven om de gaten te vullen. En daarbij blijft het niet. Een ziekenhuis in dezelfde stad wil verpleegkundigen uit het buitenland (vluchtelingen en/of migranten) inschakelen om het personeelstekort tegen te gaan. Het academisch ziekenhuis van Utrecht overweegt zelfs buitenlandse assistenten in de operatiekamers aan het werk te zetten.

Deze plannen in Den Haag en Utrecht sporen niet met het restrictieve en soms hautaine beleid dat Volksgezondheid tot nu toe voert als het om buitenlandse gediplomeerden gaat. Maar de eigenzinnigheid illustreert wel dat de gezondheidszorg in Nederland op het punt staat zich los te maken van zelfs de meest bescheiden regieaanwijzingen van de minister van Volksgezondheid.

MINISTER BORST mag dan nu even schitteren als 06-ster. Uiteindelijk zal ze hogere ambities moeten hebben. Het is de vraag of Borst daarvoor, na vijf jaar heen en weer schuifelen tussen de politieke arena en het medische middenveld, nog wel genoeg energie heeft.