NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

Maarten Huygen
Gehoord op televisie, de uitdrukking pointless violence. Als vruchteloze poging om aan de Amerikaanse filosofe Martha Nussbaum in het discussieprogramma Geel duidelijk te maken wat er hier in Nederland speelt.

Nussbaum doceert aan de universiteit van Chicago en vlakbij dat eerbiedwaardige instituut, midden in de achterbuurt, vallen elke dag doden in oorlogen tussen bendes. De toevoeging pointless is onnodig in het Engels omdat violence per definitie zinloos is. Daar bedoel ik mee dat de pleger er niets mee wil bereiken behalve zijn eigen bevrediging. Als hij met een pistool de kassa wil beroven, dan doet hij dat by force. Dat geweld is zinvol voor hem. Kwaad niet om zichzelf, maar om een ander kwaad te bereiken. Een speciale categorie van zinvol geweld is het rechtmatige geweld, het noodzakelijke kwaad van het gezag om iets goeds te bereiken. De politie schiet de gevaarlijke rover in de knieën. Zinloos geweld bestaat wel degelijk en past bij de verveling in een verzorgingsstaat. Het is luxegeweld, de ernstigste vorm van vandalisme. De dronken stappers hoeven niemand te beroven want ze hebben genoeg geld op zak voor veertig pilsjes. Dus rammen ze een telefooncel kapot of trappen ze iemand in elkaar. Hun Amerikaanse collega's zijn arm en moeten met hun geweld geld verdienen. Ze schieten iemand dood die drugsklanten van hen af pakt. De kwartjestelefoons in de Amerikaanse achterbuurt zijn zelden kapot. De geweldplegers hebben ze hard nodig om hun vrienden te vertellen over de dikke portemonnee die ze hebben geroofd. Na vier uitzendingen vind ik het discussieprogramma Geel nog pointless. Het blijft te abstract. Dat kan voor de aanwezigen leuk en nuttig zijn maar de kijkers hebben er geen baat bij. De bedoeling is goed. Presentatrice Jacobine Geel wil twee gasten aan een tafel voor diepzinnig debat zonder opgeklopte emotie of persoonlijke ontboezemingen. ,,Verklaar u nader'' in plaats van ,,komt het omdat u vroeger werd geslagen?''. Maar dan moet ze gasten uitnodigen die raak kunnen formuleren. Bovendien zou ze meer als journalist te werk moeten gaan. Heldere voorbeelden graag en minder open deuren. Als mensen niet tot puntigheid worden gedwongen, zijn ze verloren voor televisie, hoe diep hun gedachten ook zijn.

Nu doet Geel me te veel denken aan de nachtelijke discussies uit mijn studententijd. Tot zeven uur 's morgens praten over de vraag of het gaat om de woorden of om de dingen. Vaag en mysterieus doen om meisjes te imponeren en ik ben blij dat er geen camera bij was. Gisteravond ging het gesprek half in het Engels omdat Nussbaum erbij zat. Zij kon het Nederlands kennelijk in simultaanvertaling horen. Maar dat bracht haar en moraaltheologe Annelies van Heijst niet dichter bij elkaar. Ze gebruikten schijnbaar dezelfde woorden maar praatten over totaal verschillende dingen. Het hoofdstuk 'aandacht voor lijden' bijvoorbeeld. De retorisch begaafde Nussbaum dacht aan open staan voor andermans lijden, het helpen van daklozen, het weghalen van het grote hek dat haar universiteit scheidt van de achterbuurt. Van Heijst vatte het op als rekening houden met eigen pech. Ze verwoordde het erg omslachtig en ze zou eens in de leer moeten gaan bij een goede dominee. De studie theologie is kennelijk niet genoeg.

Bij 'genade' dacht Van Heijst aan het wonder van het krijgen van een kind. Nussbaum vatte genade op als de consideratie van de rechter voor de slechte omstandigheden van de verdachte. Zij bepleitte voortdurend meer verzorging voor kanslozen, terwijl denkend Nederland daar juist wat van terug komt en moraal wil opleggen. Begrip voor de vallende Amerikaanse onderklasse versus de groeiende weerzin tegen het Nederlandse 'doodknuffelen'. De verschillen bleven onopgemerkt en de aanwezigen deden of ze het met elkaar eens waren. Grijp dan in, Jacobine. Zo bleef het een zinloos gesprek.