NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

Maarten Huygen
Dat het Journaal even zijn stem verloor, is niks nieuws. Kan gebeuren. In de oude tijden kreeg je dan een bordje 'storing', misschien wat achtergrondmuziek, meestal onheilspellende stilte. De kijker moest wachten.

Moest de gebroken film worden geplakt? Dat kreeg hij nooit te weten. Later kreeg hij ten overvloede te horen dat er een 'storing' was geweest. Gisteren mochten de anderhalf miljoen kijkers live achter de schermen observeren hoe de stem van het Journaal weer terug kwam. Pia Dijkstra haperde al een poosje en plotseling viel ze stil. Het beeld van een druk bewegende menigte stokte tegelijk met haar stem. En toen kregen we een zwijgende Pia Dijkstra in beeld, schuin van boven, eerst dichtbij later op discrete afstand. We zagen hoe ze eerst een glas water naar binnen klokte en er later nog een kreeg aangereikt. Het was juist zo spannend omdat het leek alsof er per ongeluk een camera was blijven lopen en wij haar stiekem konden zien. Niet natuurlijk. Na de tweede beker begonnen de stem en het beeld weer te lopen. En ze maakte haar excuses. Stem verloren. Meteen kreeg de hele natie medelijden. Goh, onze stem is verkouden. Misschien heeft ze griep. Gesprekken in huiskamers over keelpijn en zieken op het werk. En vanmorgen haalde Pia's tijdelijke zwijgen de voorpagina van de Telegraaf. Nieuwslezers zijn publiek bezit. Ze maken zich los uit hun tekst en worden personen. Hier en daar zien we op het Journaal - heel discreet - zelfs een vleugje gevoel doorschemeren in spraak en gezicht. Dus als de stem hapert, mogen we dat ook allemaal weten en zien. Enfin, het is beter dan een bordje storing.

Nederlandse nieuwslezers zijn terughoudend met emotie, ook op de commerciële netten RTL4 en SBS6. Terecht, vind ik. Het publiek zou het al gauw glad en gekunsteld vinden. Te grote uitbundigheid past niet bij de Nederlandse mentaliteit en maakt onbetrouwbaar. De koudste en meest effen nieuwslezers is de jonge Pernille La Lau van Actienieuws. Te weinig stemmodulatie. Het blijft klinken als de scheepvaartberichten, hoe enthousiast ze ook kijkt. RTL4 zoekt warmere gevoelens op. Jeroen Pauw en Loretta Schrijver zijn sterkere journalisten en betere interviewers dan Dijkstra maar als nieuwslezers minder overtuigend. De lipstick van Schrijver staat soms te veel in de lachstand. Pauw haalt met zijn ironische wenkbrauwen zijn eigen woorden onderuit. Rick Nieman is wat strakker. En wat haat ik onderonsjes tussen nieuwslezers, zoals soms bij RTL, want die sluiten de kijker buiten. Zij hebben lol, ik niet. Ze moeten hun lach flink oppompen omdat de grapjes flauw zijn en de stemming zenuwachtig. Zo gaat het vaak met humor op het werk. In Amerika gold, hoe meer plezier tijdens het nieuws, des te kleiner het tv-station. Nationale netten hebben het systeem van dubbele presentatie telkens opnieuw geprobeerd en verlaten. Er is een ander element dat het Journaal voor heeft op andere nieuwsprogramma's: de rijpe leeftijd van zijn nieuwslezers. Dijkstra, Stoel, Freriks, vergeleken bij hen is de jonge La Lau een harde, groene peer. Voor nieuwslezers geldt het omgekeerde als voor veel andere beroepsgroepen, hoe ouder, des te gezaghebbender. Oudere presentatoren zijn geen rennende reporters meer maar hebben een uitgebreider register van kleine emoties, subtielere stemwisselingen. Ze hebben geleerd hoe ze iemand moeten condoleren. Als Pauw en Schrijver lang genoeg bij RTL4 blijven, weten ze het ook. Presentatie is belangrijk. In de baaierd van informatie gaat de kijker zich hechten aan aantrekkelijke loodsen met betrouwbare oogopslag en rijk geschakeerde stem. Zo iemand wordt een troostende bekende. IJdele schijn misschien, maar zo werkt televisie. Charisma tegen chaos.