NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

Maarten Huygen
Ze stonden in de rij voor het condoleance-register van de Britse ambassade. Lady Di was dood. Zaterdag liepen ze mee in Gorkum. En ze huilden om de dood van twee meisjes die ze niet kenden. Ze waren erheen gereisd, want ze hadden het gezien op televisie.

In Gorkum ben je zo. Centrale ligging, goede verbindingen met spoorweg en autobaan. ,,Heb je gekeken? Ik was er ook bij. Ik stond op dat plein, helemaal links van de kansel'', zeiden ze vanmorgen op hun werk in Zaandam of Tilburg. Niemand van het kantoor kan het hebben gemist. Nova, Kruispunt, Twee Vandaag, Buitenhof en veel andere nieuwsprogramma's berichtten er uitgebreid over, van vrijdagavond tot gisternacht. Als toortsen glinsterden de cellofaanverpakkingen van de omhoog gehouden bloemen in het licht. Onderwijl werd er geschoten in Arnhem en Alkmaar en met de politie gevochten in andere plaatsen. De optocht was zinvol voor de rouwenden, de direct betrokkenen, maar wat deden al die anderen?

De Witte Mars in Brussel, de begrafenis van Diana, de optocht voor Meindert Tjoelker, er zijn steeds meer van dit soort massabijeenkomsten. De optochten zijn een symptoom van de vergruizing die ze willen bestrijden. ,,De samenleving is geïndividualiseerd'', was de unanieme conclusie van de door de televisie geraadpleegde sociale wetenschappers. De bijeenkomsten bieden de geborgenheid van de massa. Uit enquêtes blijkt dat Nederlandse vrijwilligers graag aan evenementen meedoen maar minder vaak een taak voor een heel jaar op zich willen nemen. Politieke partijen lopen leeg. De verlokkingen van Heineken verdringen de jeugdvereniging. Vaste verbanden en verantwoordelijkheden zijn saai. De agenda moet worden vrijgehouden voor de eenmalige kicks van Disneyland, de disco en de kaarsjes in Gorkum. Sommigen zoeken het in geweld.

De demonstranten willen hun veilige, oude samenleving terug. Maar de bepleite repressie was gloednieuw. Bij Twee Vandaag wilde de organisator van een eerdere optocht in Tiel, tevens leraar aldaar ,,meer bevoegdheden voor de politie om handelend op te treden. En dan moeten ze gedekt worden door Justitie''. Ik moet dan denken aan de Eurotop in Amsterdam waar jongens met oorbellen zonder opgaaf van redenen werden ingerekend. Zelfs de minister van Justitie liep mee met de stoet. De Rotterdamse hoogleraar sociologie A.C. Zijderveld, de man van de term 'staccatocultuur' vond de alarmerende werking van zo'n optocht 'gevaarlijk'. ,,Het lijkt wel of de kogels je om de oren fluiten als je de deur uit gaat'', zei hij gisteren in Buitenhof. ,,We leven in een behoorlijke verzorgingsstaat. Natuurlijk, er moeten bepaalde dingen veranderen. Maar deze stille tocht kan de gevoelens van onveiligheid versterken.'' De geestelijken en theologen waren enthousiaster dan de sociale wetenschappers. In bijeenkomsten van 'zoekenden' zien zij toekomst voor de kerk. Theoloog W. Koolen, ook in Buitenhof, had niets dan lof voor 'vreedzame massa's'. Het was een nieuwe manier om 'emoties vorm te geven'.

Alomtegenwoordig op televisie en overweldigd door de nationale aandacht was de Gorkumse dominee, J. Wagenvoort. Hij preekte met de ná-drúkké-líjk-héíd van collega Gremdaat. In Nova suggereerde hij dat de mensen dapperder zijn geworden. ,,We kijken niet meer weg als in '40-'45, toen 72 joden werden weggevoerd uit Gorkum. Er is nu meer gebeurd dan toen'', zei hij. Kortom, afgelopen zaterdag liep er een heldenvolk.

Gelukkig was Wagenvoort professioneel genoeg om de familie van de slachtoffers buiten de publiciteit te houden. Kruispunt ondervroeg hem terwijl hij rond 10 uur zaterdagavond na de optocht in zijn volle kerk rondliep. Mensen schreven in het gebedenboek. Bisschop van Luyn was ook langs geweest. ,,Dit is de kerk van de toekomst. Er is kennelijk behoefte aan'', zei hij. ,,De mensen konden nergens heen met hun emotionele geladenheid maar ze konden wel de kerk in''. De toekomst is aan de kerk, inderdaad, maar dan alleen als er iets te doen is, zoals met Kerst.