NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

DE OPEN ZENUW in het nationale stelsel van sociale zekerheid staat weer op de politieke agenda. De WAO, de wetgeving voor arbeidsongeschiktheid die in 1991 het kabinet Lubbers III spleet en coalitiepartner PvdA immense schade berokkende, is na enkele jaren van relatieve rust opnieuw onderwerp van verhitte discussie nu het aantal WAO'ers weer tegen het niveau ligt dat acht jaar geleden onaanvaardbaar werd bevonden.

Nederland telde in 1998, vier jaar van hoogconjunctuur en toenemende tekorten op de arbeidsmarkt ten spijt, bijna negenhonderdduizend mensen met een WAO-uitkering. Het kabinet heeft gisteren een 'plan van aanpak' goedgekeurd om de stijging van het aantal WAO'ers een halt toe te roepen. Dat moet bereikt worden door nieuwe en bestaande arbeidsongeschikten vaker en strenger te keuren, door de keuringsartsen aan strakkere regels te binden en door reïntegratie van WAO'ers aan te moedigen. Aanpassing van de 'hoogte en duur van de uitkering' blijft net als in 1991/92 buiten de plannen, ook al dringen de werkgevers en coalitiepartij VVD daar wel op aan. Staatssecretaris Hoogervorst (sociale zaken, VVD) haastte zich gisteren te verklaren dat er geen sprake is van paniek, maar van verhoogde waakzaamheid. Dat is hoog tijd. Want uit de 'Quick scan' die het ministerie van sociale zaken heeft opgesteld, blijkt dat zich al enige jaren ernstig onderschatte problemen opstapelen. Zo bleek dat meer dan de helft van het aantal WAO-gevallen zonder duidelijke diagnose was toegekend. Nader onderzoek bracht dit percentage 'onbekend' terug naar een vijfde. Alarmerend zijn ook het aantal jongeren, het aantal vrouwen en het aantal mensen dat op grond van psychische klachten in de WAO terecht komt.

IN DE JAREN ZEVENTIG en tachtig gebruikten de vakbonden en werkgevers de WAO eendrachtig om de ontslaggolven in de traditionele industrie op een sociale manier te laten verlopen. Tegenwoordig vertoont de instroom van het WAO-bestand de trekken van de post-industriële dienstensamenleving met tweeverdieners: minder traditionele arbeidsklachten van zwaar werk en meer stress, vermoeidheid en het burned out-syndroom. Ongeveer een derde van het aantal WAO'ers is arbeidsongeschikt verklaard op grond van psychische klachten die lastig zijn vast te stellen en waarvan herstel moeilijk is te controleren. Op grond hiervan kan gerust gesproken worden van een nieuwe WAO-crisis. Tekenend is de wijze waarop belanghebbenden vakbonden, werkgeversorganisaties, uitvoeringsinstanties, keuringsartsen, de toezichthouder en de 'politiek' ruziën over de oorzaken. Is het parlement te snel gevoelig voor de druk van 'schrijnende gevallen', hebben de uitvoeringsinstanties en keuringsartsen zich onvoldoende aan de richtlijnen gehouden of ligt het aan tekortkomingen in de institutionele hervorming van de WAO die midden jaren negentig werd doorgevoerd? Staatssecretaris Hoogervorst, die als Kamerlid graag stevige uitspraken deed als het om de tekortkomingen van de sociale zekerheid ging, heeft bescheiden ingezet. Want zijn streven om het aantal WAO'ers in deze kabinetsperiode met 16.000 te verminderen om aldus de ingeboekte besparing van 300 miljoen gulden op de sociale zekerheid te bereiken kan met de beste wil van de wereld niet ambitieus genoemd worden: een daling met minder dan twee procent op het huidige aantal. Het doel dient te zijn: een zo laag mogelijk aantal WAOers. Met de in Nederland gegroeide praktijk van de WAO is dit nagenoeg onmogelijk. Voor een hervorming, waarbij de WAO niet meer de regel maar de uitzondering is voor arbeidsongeschiktheid, is in het welvarende poldermodel geen meerderheid te vinden.