NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Een EU-werkgroep heeft gepleit voor een afluisternetwerk om communicatie tussen burgers doorlopend te kunnen onderscheppen.

Door onze redacteur MARIE-JOSÉ KLAVER

AMSTERDAM, 9 JAN. Een Europese werkgroep heeft voorstellen gedaan voor een uitgebreid afluisternetwerk dat het politiekorpsen en inlichtingendiensten mogelijk moet maken alle telecommunicatie van burgers en bedrijven (telefoon, fax, gsm, Internet, satelliet, semafoon, telex) af te luisteren. Dit blijkt uit twee vertrouwelijke rapporten van een EU-werkgroep voor politionele samenwerking die onlangs zijn uitgelekt en op het Internet zijn gezet.

,,De wettelijk bevoegde autoriteiten hebben een permanente surveillance van het dataverkeer in real time nodig'', aldus de werkgroep, die valt onder verantwoordelijkheid van de Europese ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken. Met de afgetapte gegevens kunnen politie- en inlichtingendiensten profielen van burgers en bedrijven aanleggen.

Volgens de uitgelekte rapporten, Enfopol 98 en Enfopol 98 Rev 1, verkeren de plannen voor het afluisternetwerk in een vergevorderd stadium. Beide documenten zijn geformuleerd als ontwerp-raadsbesluiten. In Enfopol 98 staat dat ,,wettelijk bevoegde autoriteiten'', dat wil zeggen politiekorpsen en inlichtingendiensten, toegang zouden moeten hebben tot alle vormen van dataverkeer van burgers en bedrijven. Daartoe moeten telecom-maatschappijen, netwerkbeheerders en Internetbedrijven extra capaciteit inruimen. Ook zouden ze ervoor moeten zorgen dat alle gegevens onversleuteld beschikbaar zijn. Verder dienen de bedrijven tappunten in te richten waar opsporingsautoriteiten getapte gegevens kunnen afhalen.

Enfopol 98 is bedoeld als een aanvulling op de Legal Interception of Telecommunications Resolution, een Europese aftapregeling uit 1995, maar gaat veel verder. Volgens het rapport is het noodzakelijk om deze regeling aan moderne technologieën als Internet en satellietcommunicatie aan te passen. Maar de aanvullende regeling is niet alleen van toepassing op nieuwe technologieën als Internet en satellietcommunicatie, maar ook op toekomstige technologieën. Nieuw is ook dat politie- en inlichtingendiensten onversleutelde toegang tot alle telecommunicatie eisen, inclusief bedrijfsnetwerken die met het Internet zijn verbonden. In de meeste EU-landen staat het burgers en bedrijven vrij om gegevens en communicatie te versleutelen, door codering voor buitenstaanders onleesbaar te maken.

Het voorgestelde afluisternetwerk lijkt sterk op het Amerikaanse aftapsysteem Echelon. In een ander, wel openbaar rapport van de Raad van ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken, wordt beschreven hoe getapte communicatie via het Italiaanse grondstation van het satellietnetwerk Iridium kan worden verzameld. Ook bij clearing houses, organisaties die verantwoordelijk zijn voor de afrekeningen tussen de Europese telecombedrijven en netwerkbeheerders, zullen gegevens worden verzameld. De gegevens kunnen op afstand ('per Remote Control') worden verkregen. Het land waar het kantoor zich bevindt, hoeft dan geen medewerking te verlenen. Volgens het Nederlandse Kamerlid A. Bakker (D66) is de Tweede Kamer niet op de hoogte gesteld van de plannen voor het afluisternetwerk. Bakker zegt dat de Enfopol-rapporten niet aan de Kamer zijn aangeboden, ook al is een EU-Raad verantwoording verschuldigd aan nationale parlementen. Ook VVD-Kamerlid A. Nicolaï zegt de Enfopol-stukken niet te kennen. ,,Ik ga er vanuit dat ze nog aan de Tweede Kamer worden voorgelegd en dat er over deze vergaande voorstellen gediscussieerd wordt.'' Parlementariër H. Voûte (VVD) heeft ernstige bezwaren tegen de voorstellen. Zij vreest dat de verregaande aftapmogelijkheden onvoldoende met waarborgen zijn omkleed. ,,Wij zijn hier niet blij mee. Deze plannen zullen het gebruik van de nieuwe media belemmeren omdat ze in strijd zijn met de privacy'', aldus Voûte.

Bij de ministeries van Justitie en van Binnenlandse Zaken zijn de Enfopol-rapporten onbekend. Woordvoerders van beide ministeries zeggen niets te weten van plannen voor een Europees afluisternetwerk.

Zie ook:
'Gecodeerd bericht? Niets aan doen'
Cryptografie is omstreden: een zegen voor de privacy, een kwelling voor de politie die het berichtenverkeer van criminelen wil volgen. Wat moet de overheid doen? Niets, concludeert Bert-Jaap Koops.
(8 januari 1999)