NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

Maarten Huygen
Nog steeds zijn wij het land van Auschwitz. Vergeef ons, vergeef ons, vraagt de nette Duitser die de oorlog niet heeft meegemaakt. Kom, kom, antwoorden de Nederlanders eenstemmig, overdrijft u nu niet een beetje? Dit zat achter het debat bij Buitenhof gisteren en ik heb het zo nog niet eerder op televisie gezien. De tijd verandert snel.

De al te goede Duitser bestaat al heel lang. Gisteren in de persoon van het perfect Nederlands sprekende Bundestag-lid Peter Altmaier. Een CDU-man die zijn geweten de vrije loop liet. Tegenover hem zaten Duitsland-deskundige prof. dr. M. Brands en D. Barnouw van het rijksinstituut voor oorlogsdocumentatie. Zowel Barnouw als Brands zag weinig in oorlogsherdenkingen die van bovenaf worden opgelegd. Maar Altmaier vond dat de gevoelens van de miljoenen slachtoffers die nog in leven zijn, moeten worden gerespecteerd. Het is al anderhalve maand geleden dat de Duitse schrijver Martin Walser zich in een toespraak tegen té goede Duitsers keerde en tegen het afgrijselijke ontwerp voor een holocaustmonument in Berlijn. Hij was de zelfde die de Duitse hereniging voorspelde toen dat voor intellectuelen nog een verboden droom was. ,,Een goed geweten is geen geweten'', zei hij begin oktober. ,,Ieder is met zijn eigen geweten alleen. Treedt het geweten naar buiten, dan heerst enkel nog de schijn.'' ,,Zou het misschien zo zijn dat de intellectuelen die ons deze schande voorhouden zich een ogenblik aan de illusie kunnen overgeven dat zij zich een beetje hebben vrijgepleit?'' Uitspraken die ook Nederlandse gewetensexhibitionisten zich ter harte kunnen nemen. Sinds zijn rede is Walser wekenlang verketterd. Gisteren pas brachten Buitenhof en later op de dag De Plantage dit opmerkelijke debat in Nederland. Het is al bijzonder dat ze het doen. Had een Amerikaanse prominent zich tegen de officiële Vietnamherdenking gekeerd, dan was het de volgende dag groots op de Nederlandse televisie geweest met saillante uitspraken en rookwolkende oorlogsscènes. Duitsland heeft geen Hollywood en zo'n verinnerlijkt Duits debat verschaft geen beeldrijk entertainment. De holocaust is een ongemakkelijker onderwerp dan Vietnam. Het is opmerkelijk dat alle Nederlandse sprekers gisteren begrip hadden voor Walser. Bij De Plantage kwamen de voormalige directeur van het Joods Historisch Museum en het Kamerlid Judith Belinfante en kunstenaar Armando daar nog bij. Maar Bundestag-lid Altmaier was ,,woedend'' op Walser. ,,Wij ontmoeten veel begrip in de buurlanden, maar Walsers toespraak wakkert alle vooroordelen van de Duitsers tegen de omringende landen aan'', zei hij. Collectieve schuld is niet vol te houden. Armando las een passage uit een verhaal van hem. Een Duitse vrouw had begrip voor de slachtoffers maar voelde zich niet schuldig. Haar vader moest tegen het einde van de oorlog onder de wapenen en sneuvelde. Vervolgens was ze erbij toen haar twee zussen door Russische soldaten werden verkracht. Het Duitse debat werpt zijn schaduwen hier, want Nederlanders lijken op Duitsers. Scenarist Ger Beukenkamp vertelde bij De Plantage over zijn plannen voor een film over twee joodse textielhandelaren die terugkeerden uit het kamp. Hij had de financiering van de film nog niet rond.

,,Als ze zo'n goed project niet willen financieren, zijn het toch antisemieten?'' vroeg presentatrice Hanneke Groenteman (grapje, maar toch). ,,Het is juist het omgekeerde'', zei Beukenkamp. ,,Ze vinden mijn film niet heilig genoeg. Er zitten ook grappen over de holocaust in. Die strijd moet nog gevoerd worden.''

Volgende week zondag komt Martin Walser in eigen persoon op de VPRO in Leven en Werken. Dat programma maakte gisteren een vliegende start met een boeiend vraaggesprek tussen Michael Zeeman en de schrijver V.S. Naipaul.