NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door onze diplomatiek redacteur
DEN HAAG, 9 OKT. Een grote meerderheid van de Tweede Kamer heeft de regering groen licht gegeven om deel te nemen aan een eventuele luchtactie van de NAVO tegen Servië.

Maar voor de regering én de Kamer geldt als voorwaarde dat zo'n actie door de gehele NAVO wordt gesteund en dat een zo groot mogelijk aantal leden meedoet. In Belgrado onderneemt de Amerikaanse gezant Richard Holbrooke vandaag een nieuwe en waarschijnlijk laatste poging de Joegoslavische leider Milosević over te halen tot uitvoering van de eisen van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Holbrooke kreeg gisteren van de ministers van Buitenlandse Zaken van de Contactgroep voor ex-Joegoslavië (onder wie die van de VS en Rusland) een pakket van zes eisen mee, waaraan Belgrado in Kosovo moet voldoen om luchtacties te voorkomen. De NAVO-ambassadeurs vergaderen vandaag en dit weekeinde over luchtacties en de legitimering daarvan.

De Nederlandse regering zette haar standpunt gistermiddag uiteen in een brief aan de Eerste en Tweede Kamer. In de brief, waarover het kabinet gisteren enkele uren sprak in een ingelaste vergadering, wordt een NAVO-actie gelegitimeerd genoemd door de resolutie (1199) die de Veiligheidsraad twee weken geleden aannam. In die resolutie wordt op een dreigende catastrofe in Kosovo gewezen en wordt verwezen naar hoofdstuk 7 van het VN-Handvest dat militair ingrijpen om humanitaire redenen in een staat mogelijk maakt. Hoewel Rusland en China die resolutie anders uitleggen, meent de regering dat ingrijpen mogelijk en geboden is nu Servië in Kosovo weigert het geweld te beëindigen en ook niet naar een politieke oplossing voor het gebied streeft terwijl honderdduizenden vluchtelingen en ontheemden bedreigd worden door de naderende winter. De brief verwijst op dit stuk ook naar een in 1991 in de Tweede Kamer aanvaarde motie-Van Traa (PvdA), die ,,militair ingrijpen van de internationale gemeenschap'' mogelijk verklaart bij grove schendingen van mensenrechten, zoals genocide. Die motie heeft eerder een rol gespeeld bij het besluit Nederlandse VN-eenheden uit te zenden naar Bosnië.

Minister Van Aartsen (Buitenlandse Zaken) heeft die brief gisteravond met zijn collega De Grave (Defensie) besproken in een spoedoverleg met de Tweede Kamer. Van Aartsen is van plan op korte termijn naar Rome te gaan om met de Italiaanse regering te spreken over de uitvoering van de luchtmacht-actie, waarvoor Italiaanse vliegvelden als Villafranca als basis moeten dienen. De Italiaanse premier, Prodi, die zijn meerderheid in het parlement eerder deze week verloor doordat de communisten het vertrouwen opzegden, zei gisteren dat hij het nog te vroeg acht voor een militaire actie tegen het Servische regime-Milosević, omdat niet alle ruimte voor een diplomatieke oplossing zou zijn gebruikt. Volgens Van Aartsen trekt Prodi daarmee echter niet de legitimiteit van de NAVO-actie in twijfel. Hij zei te hopen dat twijfels in de aanstaande Duitse coalitie van SPD en Groenen over de legitimiteit van de eventuele NAVO-actie wellicht nog in Washington zullen worden weggenomen, waar de beoogde nieuwe SPD-kanselier, Schröder, en zijn beoogde minister van Buitenlandse Zaken, Fischer (Groenen), vandaag op bezoek zouden gaan bij president Clinton.

Van Aartsen zei gisteren in het overleg met de Tweede-Kamercommissies van Buitenlandse Zaken en Defensie dat de Nederlandse regering net als de Kamer het liefst zou zien dat president Milosević alsnog snel het geweld beëindigt en met de opstandige Albanese meerderheid in Kosovo gaat onderhandelen over een zekere autonomie. Het besluit om aan een eventuele NAVO-luchtmachtactie mee te doen - Nederland heeft daarvoor in beginsel al 16 F-16's en een extra tankvliegtuig beschikbaar gesteld - was het kabinet ,,zwaar gevallen'', zei hij. Het gaat niet om ,,een strafexpeditie'', zei de minister, maar om de naleving van resolutie 1199. Van Aartsen en De Grave beloofden dat de Kamer steeds vooraf van elke volgende fase in de NAVO-operaties op de hoogte zal worden gebracht. Zij zeiden zich de risico's, ook voor Nederlandse militairen, te realiseren en die ook steeds opnieuw met de Kamer te zullen overwegen.

Alle fractiewoordvoerders, ook die van GroenLinks, zeiden in een slotronde akkoord te gaan met de positie van het kabinet. Alleen de SP vreest een ,,escalerend effect'' van de NAVO-actie en sprak zich ertegen uit.

Over de eventuele latere inzet van grondtroepen in Kosovo, bijvoorbeeld voor controle op de naleving van een politiek akkoord en humanitaire afspraken, wilde Van Aartsen alleen zeggen dat zoiets pas aan de orde is na een nadere legitimatie door een nieuwe resolutie van de Veiligheidsraad. In de brief van het kabinet wordt deelneming van Amerikaanse grondtroepen voor zo'n geval ,,een voorwaarde'' genoemd. De Amerikaanse regering heeft tot nu toe het inzetten van grondtroepen afgewezen.

( a d v e r t e n t i e s )

Domicilie,
voor wie zich vestigt in het buitenland.