NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

SJOERD DE JONG
Voordat we nu weer om het hardst gaan roepen dat onze beschaving aan het instorten is: de managers die vanavond in Zembla meedoen aan New Age-cursussen maken een volmaakt onschadelijke indruk.

Ze doen een spelletje, ze maken een tekening, ze zingen een liedje, ze luisteren braaf naar de meester, en daarna lachen ze veel te hard en slaan ze elkaar vrolijk op de schouder. Het is zelfs een beetje vertederend, om al die welgestelde veertigers in hun witte overhemden onhandig te zien hupsen en met hun handen wapperen op popmuziek die ze vermoedelijk nooit draaiden toen ze nog twintig waren. Aan het slot van de reportage schreeuwt een manager, waarschijnlijk in het verplichte rondje zelfliefde, een andere cursist toe: ,,Ik heb enorm veel creativiteit! Ik ben echt ont-zet-tend creatief!!'' Je helpt het haar hopen; ze klínkt vooral ontzettend luidruchtig.

Een cursusje New Age is de laatste jaren in trek bij de overheid en in het bedrijfsleven. De kassajuffrouw en de filiaalchef staan in rotten van tien op hun stoel bij Emile Ratelband; het hogere kader krijgt een exclusievere, persoonlijke training over 'het hele spectrum van hun zijn'. Dat succes van 'spirituele' trainingen onder managers is niet zo verwonderlijk. Het New Age-gedachtengoed sluit aan bij de behoeftes van het moderne bedrijfsleven. Het is verplicht positief gestemd (dus goed voor de arbeidsmoraal). Het is makkelijk te behappen en toch 'esoterisch' (dus geschikt voor mensen die wel hoogopgeleid zijn maar nooit een goed boek lezen). Het is doordrenkt van een neo-liberale prestatiemoraal (je krijgt wat je verdient, al naar gelang je motivatie en 'bewustzijnsniveau'). En het heeft, ten slotte, een open oog voor niet-democratisch, charismatisch leiderschap, een gewild goedje in het bedrijfsleven, en ook nooit weg onder postmoderne ambtenaren.

Programmamaker Vincent Verweij heeft voor Zembla mooie voorbeelden verzameld van New Age-cursussen voor managers, en brengt die zonder commentaar voor het voetlicht, al schijnen zijn reserves hier en daar wel door zijn reportage heen. Die is onthullend genoeg. De trainers die het consultancy-bedrijf KPMG erop uitstuurt blijken Amerikaanse spreekstalmeesters met een vlotte babbel en een zeer marktconform begrip van 'spiritualiteit'. Terwijl in religieuze en mystieke tradities spiritualiteit te maken heeft met contemplatie, onthechting van de wereld en 'verstilling' van de wil, is het voor de KPMG-guru's nu juist vooral een wilskwestie. Spiritualiteit, legt een KPMG-trainer uit, is ,,de vitaliteit die je hebt, aan de wereld aanbieden''. Dat is eerder Ted Turner dan Meister Eckhart, eerder The Power of Positive Thinking dan De Donkere Nacht van de Ziel. Het maakt weer eens duidelijk hoezeer New Age een modern westers verschijnsel is.

De belangrijkste reden waarom al die managers meedoen, blijkt uit Zembla, is gelukkig een ouderwetse: de kans om in de baas zijn tijd stoom af te blazen. ,,Het is een stuk ontspanning'', zegt één cursist laconiek. En: ,,Even weg van de snelweg''. Het gaat hier door de bank genomen immers om de stoottroepen van het Hard en Flexibel werken, de mensen die constant te horen krijgen - en aan hun ondergeschikten moeten doorgeven - dat niets meer zeker is in een globaliserende wereld, en dat iedereen op zijn resultaten zal worden 'afgerekend'. Voor dit officierskorps van de 24-uurseconomie is New Age het warme bad waar ze thuis geen tijd meer voor hebben.

Wie bang is dat onze managers door zulke spirituele versnaperingen zullen infantiliseren en op een kwade dag met Pampers onder hun pak op kantoor zullen verschijnen, krijgt aan het slot een geruststelling: het moet niet té gek worden. Dat blijkt uit de lege cursuszalen van het New Age-centrum Oibibio in Amsterdam, dat het een beetje te bont heeft gemaakt met esoterica: zo wordt er gemediteerd om de bacterieën uit het pand te verdrijven, en ontslaat oprichter Ronald Jan Heijn personeelsleden op grond van hun 'aura'. Dát is nou ook weer niet de bedoeling.

Het moet wel fun blijven.

Zembla. Ned.3, 20.50-21.30u.