NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

,,IK WIL DAT U begrijpt, ik wil dat de wereld begrijpt dat onze acties vandaag niet waren gericht tegen de islam.'' De oproep in president Clintons verklaring over de strafacties tegen doelen in Afghanistan en Soedan klonk als een bezwering.

De Amerikaanse regering weet uit ervaring hoe dit soort operaties de haar loyale regimes in het Midden-Oosten in het nauw brengt en haar vijanden stimuleert. De Amerikaanse militaire aanwezigheid in Saoedi-Arabië, uitvloeisel van de Golfoorlog tegen Irak, zou de Saoedische balling Osama Bin Laden hebben geïnspireerd tot terreurdaden als de bomaanslagen in Nairobi en Dar-es-Salaam. Volgens Clinton was er geen keus. Nieuwe terreurdaden dienden zich aan.

De aanvallen vanaf vlooteenheden in de Arabische en in de Rode Zee beoogden vergelding voor de bloedbaden in en rondom de Amerikaanse ambassades in Kenia en Tanzania, het geven van een waarschuwing dat Amerika terreurdaden van deze orde niet ongestraft laat passeren en het voorkomen van in voorbereiding zijnde nieuwe acties. De rechtvaardiging van de vernietiging van een farmaceutische fabriek in Soedan als zouden daar grondstoffen voor chemische wapens zijn geproduceerd, lijkt een aanwijzing dat rekening wordt gehouden met een, al jarenlang gevreesde, inzet van massavernietigingswapens door het internationale terrorisme.

DE KARAKTERISTIEK die de Amerikanen van Bin Laden geven plaatst de gevreesde terrorist van de jaren zeventig, Carlos de Jakhals, in de schaduw. De Venezolaan Carlos, sinds zijn uitlevering in 1994 door Soedan in een Franse cel verblijvend, was een huurling die zijn diensten verleende aan de meest biedende. Bin Laden wordt omschreven als een miljonair, eigenaar van een internationaal zakenimperium dat hem niet alleen de financiën verschaft maar ook de dekking geeft die hij nodig heeft voor het (laten) plegen van terreurdaden. Waar Carlos functioneerde als aannemer, is Bin Laden een door haat en religieus fanatisme gedreven opdrachtgever.

De Amerikaanse regering heeft duidelijk gemaakt dat de acties van gisteren niet op zichzelf staan. Clintons uiteenzettingen droegen het karakter van een algemene oorlogsverklaring aan het internationale terrorisme. De lijst van terreurdaden die Clinton aan met Bin Laden verbonden groepen toeschreef was indrukwekkend. De waarschuwing die aan Amerikanen waar ook ter wereld is uitgegaan, toont dat Washington met represailles rekening houdt. Maar, zo zei Clinton, de risico's van passiviteit zouden veel groter zijn geweest dan actie. Zonder op het volkenrechtelijke aspect van de Amerikaanse operaties in te gaan, gaf de president hiermee toch een soort rechtvaardiging.

HET RECHT OP zelfverdediging is een van de pijlers onder het volkenrecht. Met zoveel woorden plaatste Clinton de Amerikaanse strafacties in die context. Soedan en Afghanistan werden al jarenlang gewaarschuwd een einde te maken aan hun gastvrijheid en steun voor terroristische groepen. Zij hebben het recht verloren veilige schuilplaatsen te zijn, meende de president.

Als Amerika die lijn zou doortrekken, zou nu de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties om instemming moeten worden gevraagd. Het Handvest voorziet in een procedure om een daad van zelfverdediging achteraf door het internationale collectief te doen rechtvaardigen, zij het dat die procedure uitgaat van zelfverdediging van de ene staat tegen agressie van een andere. De harde veroordeling van president Jeltsin van het Amerikaanse optreden heeft inmiddels de kans op eenstemmigheid in de raad tot nul gereduceerd.

De Clinton van 1998 is ver verwijderd geraakt van de Clinton uit de eerste ambtstermijn. Deze president is begonnen als een verdediger van wat toen het multilateralisme werd genoemd. Amerika had in die wijze van zien de belangrijkste rol bij het handhaven van vrede en veiligheid, maar achtte zich niet de politieman van de wereld. Militair optreden was afhankelijk van de instemming van de internationale gemeenschap. Amerikaanse interventies in Somalië en Haïti mondden uit in interventies van de Verenigde Naties. Incidentele aanvallen op Irak werden verdedigd als onvermijdelijk uitvloeisel van Veiligheidsresoluties tegen dat land, ook al werd de Amerikaanse interpretatie niet altijd overgenomen door alle mede-ondertekenaars.

TOT DE OPERATIES van gisteren is besloten in de kleinst mogelijke kring. Slechts de belangrijkste leiders in het Congres waren er min of meer op voorbereid. Amerika's laconieke reactie op nieuwe uitdagingen van de kant van Saddam Hussein had de afgelopen weken het vermoeden gevoed dat Clinton, als gevolg van de affaire-Lewinsky, niet meer in staat was tot daadkrachtig optreden. Als de verantwoordelijken voor de aanslagen in Nairobi en Dar-es-Salaam al een dergelijke calculatie hebben gemaakt, hebben zij zich grotelijks verrekend.