NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

,,HET NADEEL van de twijfel.'' Zo typeerde Amnesty International jaren geleden eens de rol van informatie in asielprocedures. Het is aan de asielzoeker om zijn of haar 'vluchtverhaal' waar te maken en ieder vraagteken is in het nadeel van de betrokkene.

Omgekeerd zijn vluchtverhalen vaak per definitie moeilijk controleerbaar. Toch is er wel enig houvast voor de immigratie-autoriteiten van het departement van Justitie: de zogeheten ambtsberichten die worden geleverd door het ministerie van Buitenlandse Zaken. Er zijn twee soorten, algemene berichten over de situatie op het gebied van politiek en de rechten van de mens in een bepaald land en individuele berichten. Deze laatste gaan meer gedetailleerd in op bijvoorbeeld de betekenis van bepaalde documenten waarop een asielzoeker zich beroept.

Ambtsberichten worden wel ,,de basis van het vreemdelingenbeleid'' genoemd. Deze kwalificatie geeft reliëf aan de bevinding van de Nationale Ombudsman dat de kwaliteit van deze berichten onvoldoende is gewaarborgd. De ambtsberichten liggen al langere tijd onder vuur. In 1995 erkenden de twee betrokken ministeries ,,het niet optimale karakter'' van de algemene ambtsberichten. Met name het soms wel zeer algemene karakter en het lange tijdsverloop waren punten van zorg. Met de individuele ambtsberichten is het niet beter gesteld. Al meer dan tien jaar komt het met enige regelmaat voor dat de rechter in asielzaken vraagtekens zet bij de officiële rapportage. In april was het weer raak in drie zaken uit Iran en Bangladesh. De Rechtseenheidskamer in Den Haag noemde het onverantwoord dat het ministerie van Justitie blindelings afgaat op de rapportage van Buitenlandse Zaken en geen enkel eigen onderzoek doet naar de achterliggende stukken. Daar is reden voor. Zo werkt Buitenlandse Zaken doorgaans met slechts een enkele vertrouwenspersoon ter plaatse. Deze wordt wel gescreend, maar het departement heeft niet altijd zicht op de wijze waarop hij zich precies van zijn taak kwijt.

TRANSPARANTIE IS nu ook in het rapport van de ombudsman het sleutelwoord. Oncontroleerbaarheid maakt de ambtsberichten immers in feite onaanvechtbaar. Transparantie is echter gemakkelijker voorgeschreven dan in praktijk gebracht. Ombudsman Oosting geeft ook wel toe dat openheid in conflict kan komen met de bescherming van bronnen of van de gebruikte onderzoeksmethoden. Zeker als het gaat om woelige landen is dat een belangrijke overweging. Maar het mag geen automatisme worden.

Hoofdzaak is dat de eindverantwoordelijkheid van de staatssecretaris van Justitie voor de afhandeling van asielaanvragen duidelijker tot uitdrukking wordt gebracht. Dat zal ook zijn uitwerking op de kwestie van de algemene ambtsberichten niet kunnen missen. Verbetering van de algemene asielrapportage is overigens mede afhankelijk van Europese samenwerking. Deze is tot dusver niet om over naar huis te schrijven. Voor de individuele ambtsberichten zijn de instructies direct na de uitspraak uit april aangescherpt. Eén ding verandert daardoor overigens niet: het nadeel van de twijfel.