NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS 
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

'Nederlandse identiteit media bedreigd'

,,Wij verbeelden ons dat we een Nederlandse identiteit hebben'', verzucht Veronica-voorzitter Van der Reijden. Toch vreest hij dat zowel de Nederlandse commerciële radio als tv in niet-Nederlandse handen terecht zal komen.

Door onze redacteur JACO ALBERTS

HILVERSUM, 22 JULI. Alle audio-visuele commerciele media in Nederland zullen op den duur in buitenlandse handen terecht komen. Dat is de vrees van Joop van der Reijden, voorzitter van Veronica en voormalig staatsecretaris van welzijn, volksgezondheid en cultuur. Zelf heeft Van der Reijden noodgedwongen de meerderheid in de Holland Media Groep (HMG; de tv-zenders RTL4, RTL5 en Veronica) aan het Duits-Luxemburgse CLT-Ufa moeten laten.

De Nederlandse uitgever VNU verkocht haar aandeel in HMG van 25 procent onlangs aan de buitenlanders die reeds 40 procent in handen hadden. Van der Reijden, zelf voor 35 procent aandeelhouder, nam genoegen met een aantal afspraken om de identiteit van 'zijn' Veronica in het groter verband te waarborgen. De aandelen HMG die het Nederlandse Philips nog bezit, 1 procent, zullen het verschil niet maken.

Met die nieuwe eigendomsverhouding volgt HMG het voorbeeld van de andere televisiebedrijven in Nederland: In het succesvolle SBS6 heeft het Telegraaf-concern een minderheidsbelang van 30 procent, de meerderheid is in handen van het Zweeds-Amerikaanse SBS. En de zender TV10 is door Wegener Arcade verkocht aan Fox, een onderdeel van het imperium van Rupert Murdoch. Nederlandse bedrijven bleken niet meer geinteresseerd in deelname. Betaaltelevisie wordt eveneens gedomineerd door buitenlanders: het Franse Canal+ is de enige aanbieder van formaat. Alleen muziekzender TMF is nog in handen van het Nederlandse Wegener Arcade.

,,Ik zeg niet dat onze programmering nou zo'n enorme uiting is van de Nederlandse cultuur'', aldus Van der Reijden, verwijzend naar de grote hoeveelheid films en series op de Nederlandse commerciele televisie van Amerikaanse makelij. ,,Maar wij verbeelden ons toch dat we een Nederlandse identiteit hebben. Dan kan het toch niet zo zijn dat alle Nederlandse media in handen van niet-Nederlanders terecht komen.'' Op den duur zal dat het geval zijn bij zowel radio als tv. ,,Op die markt zijn dan geen Nederlandse bedrijven meer actief.'' Het grootste gevaar loopt in de ogen van Van der Reijden momenteel de radio, waar Veronica met een eigen station eveneens actief is. ,,Sky Radio (een onderdeel van Murdochs NewsCorp, red.) maakt ongeveer 60 miljoen gulden winst uit de programmering. Er is geen ander station dat daar aan kan tippen. Er zijn er wel een aantal die winst maken, maar dat is marginaal. Over twee jaar is de winst van Sky voldoende om ons allemaal van de markt te blazen.'' Binnen afzienbare termijn zal er een veiling van frequenties plaatsvinden waarbij, als het aan het ministerie van Verkeer en Waterstaat ligt, de kanalen terecht komen bij de hoogste bieder.

Van der Reijden had niet veel keus

De dreiging in de televisiewereld is nog minder pregnant aanwezig ,,omdat de andere in Nederland actieve mediabedrijven in buitenlandse handen onvoldoende winst maken om een belangrijke marktfactor te worden. Maar op het moment dat het zo duidelijk wordt als bij radio, komt de Nederlandse cultuur onder druk.''

Aanvankelijk maakte Van der Reijden publiekelijk duidelijk dat hij niet van plan was zich voetstoots in een minderheid te laten terugdringen door CLT, toen VNU bekendmaakte haar investeringen in commerciele televisie te beeindigen. Een verhouding van 60 tegen 40 noemde hij in deze krant zelfs onbespreekbaar. Toch is hij akkoord gegaan in ruil voor een aantal afspraken ter bescherming van Veronica als organisatie en als zender.

Van der Reijden had niet veel keus. Veronica was in het nadeel omdat VNU en CLT hun gezamenlijke 65 procent van de aandelen in HMG hielden via de tussenholding RTL4 SA. Die constructie belette Veronica een meerderheid uit te oefenen, zelfs als de vereniging de aandelen van VNU zou overnemen en daarmee over de meeste aandelen zou beschikken. ,,CLT verdomde het die constructie op te geven'', aldus Van der Reijden. Bovendien hadden VNU en CLT, beide partners uit het begin van de commerciele televisie, elkaar het recht gegeven een bod op hun aandelen te mogen matchen. Bij elk bod van een buitenstaander, in dit geval nieuwkomer Veronica, krijgt de oude partner dan de gelegenheid het bedrag te evenaren.

Het is niet tot een biedingstrijd gekomen, nadat Van der Reijden en Remy Sautter, de topman van CLT-Ufa, elkaar even diep in de ogen hadden gekeken. ,,Als wij werkelijk waren gaan bieden'', zegt de Veronica-voorman ,,dan had het CLT handenvol geld gekost.'' Hij rekent even voor: Als het aandelenpakket 200 miljoen gulden was gaan kosten, moet een bedrijf als HMG al gauw een brutowinst van 85 miljoen gulden maken om de rente en aflossing terug te verdienen. ,,En dat zit er de eerstkomende jaren niet in.'' Van der Reijden wil het niet bevestigen, maar CLT heeft naar schatting 170 miljoen gulden voor de VNU-aandelen op tafel gelegd.

Over de afspraken die Veronica maakte in ruil voor het afzijdig blijven in een biedingstrijd doet Van der Reijden geheimzinnig. Er waren al zeven statutair vastgelegde onderwerpen waar onder de aandeelhouders unanimiteit vereist was, zoals de benoeming van directie of een aantasting van de in het format vastgelegde identiteit van Veronica. Daar zijn er ,,een stuk of vier'' bijgekomen. Een enkele wil Van der Reijden wel noemen: het dividendbeleid. ,,Ik liep het risico dat zij het dividendbeleid eenzijdig konden gaan bepalen. En dat kan niet, want als Veronica geen dividend meer krijgt, zijn we na vijf jaar leeg.''

Programmatisch loopt Veronica volgens Van der Reijden voorlopig geen risico. Daarover heeft hij afgelopen donderdag op een aandeelhoudersvergadering in Luxemburg nadere afspraken gemaakt. Toch erkent hij dat Veronica voor een belangrijk deel afhankelijk is van de huidige informele banden tussen de vereniging achter Veronica, waarvan Van der Reijden voorzitter is, en de directie van HMG. ,,Ik maakte donderdag in het vliegtuig het grapje dat als we zouden neerstorten, CLT van een probleem is verlost. Maar dat was ook niet waar, zei ik later. Want Porsius is met de auto.'' Porsius is de president-directeur van HMG die door Van der Reijden persoonlijk naar voren is geschoven. En diens nieuw te benoemen mededirecteur Unico Glorie is van Veronica afkomstig. ,,Unico Glorie wordt geacht te weten wat Veronica-programmering is. Als dat niet zo blijkt te zijn, dan heb ik een probleem.'' Berichten dat de aandeelhouders niet meer achter Porsius zouden staan, noemt Van der Reijden flauwekul. Porsius voert momenteel een omstreden reorganisatie door bij het bedrijf. ,,CLT is niet geschrokken van het optreden van Porsius, maar meer van de reacties in de pers. Topman Sautter van CLT is een Fransman. Dat zijn ze daar niet gewend.'' Zelf noemt Van der Reijden het optreden van Porsius ,,nogal rauw. Hij zou iets minder cynisch moeten zijn in zijn grapjes. Hij moet zich realiseren dat het niet allemaal Van der Reijdens zijn waarmee hij werkt.''

Nieuwe richtlijnen van CLT die ertoe leiden dat meer beslissingen over HMG in een aandeelhoudersvergadering in Luxemburg worden gehouden, zijn volgens Van der Reijden niet het gevolg van wantrouwen jegens het gevoerde beleid in Nederland. Volgens hem heeft dat enkel te maken met het geschil dat HMG heeft met het Nederlandse Commissariaat voor de Media dat de zenders RTL4 en RTL5 onder de Nederlandse Mediawet wil brengen. ,,Omdat het Commissariaat zegt dat de belangrijke beslissingen in Nederland worden genomen, en het dus Nederlandse zenders zijn, zegt CLT nu: okee, dan schroeven wij de duimschroeven toch wat aan.''