NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

FROUKJE SANTING
Turken hebben een vreemde band met hun televisietoestel. Ze zien het veel meer als een huisgenoot dan als een elektronisch apparaat dat op commando informatie, vermaak en cultuur biedt. En die relatie lijkt op die met een inwonende schoonmoeder of -vader die nauwelijks nog de straat opgaat. Soms vergeet je dat die er is, zozeer is er ook sprake van een decoratieve functie.

Maar op gezette tijden ontstaat er iets als gerichte aandacht. In Turkse huiskamers staat de televisie vaak de hele dag aan. Tijdens het ontbijtprogramma worden de ochtendkranten besproken en dringt het nieuws van de dag zich op. Gevolgd door tal van binnen- en buitenlandse (soap)series, oudere Turkse films of speciale voorlichtingsprogramma's voor vrouwen. De middag is vooral voor kinderen met cartoons en ander vermaak. Het avondprogramma is bonter: nieuws, films, discussieprogramma's, shows met bekende artiesten, vervolgseries van eigen bodem, sportprogramma's en een enkele documentaire. Sinds de Turkse staatstelevisie en -radio (TRT) beginjaren negentig haar monopoliepositie kwijtraakte, kent Turkije 16 nationale televisiekanalen, 15 provinciale zenders en 230 regionale kanalen. De nationale zenders zijn wisselend van kwaliteit. De programmering is vooral sensationeel, tot in de presentatie van het vaak ieder uur uitgezonden nieuws. De belangrijkste bulletins zijn rond een uur 's middags en acht uur 's avonds. Het zijn uitgebreide programma's die in tijden met veel 'nieuws' soms wel een uur aanhouden. Elke zender heeft zijn eigen toppresentator of -presentatrice, die net zo belangrijk is als het nieuws zelf. Iedereen in Turkije (evenals de Turken in West-Europa met een schotel) kent de hijgerige en gejaagde stem van Reha Muhtar van Show-tv, een grote man met wilde ogen, die vaak als onbetamelijk te kenmerken vragen stelt.

Ali Kirca van ATV is van een ander slag. Een oude rot die bij de staatstelevisie begon, vervolgens in het buitenland verbleef en die gedurende de week het avondnieuws presenteert. Hij wordt gezien de meest 'gedegen' van alle presentatoren en presentatrices. Hij heeft ook een spraakmakend programma in het weekeinde: siyaset meydani, politieke arena. In de tv-studio van ATV in Istanbul worden tientallen gasten uitgenodigd, deskundigen en niet-deskundigen, mannen en vrouwen, jong en oud, die urenlang met elkaar van gedachten wisselen over een hekel en actueel onderwerp. Het kluistert menige kijker tot diep in de nacht aan de buis.

Andere televisiekanalen maken gebruik van commentatoren van vooraanstaande Turkse kranten voor de achtergronden bij het politieke nieuws. Door die sterke band tussen de schrijvende en de beeldende pers is een 'inteeltsfeer' ontstaan in medialand. Sinds ruim een jaar heeft Turkije bovendien een eigen variant op CNN. NTV is de Turkse nieuwszender die het land onafgebroken op de hoogte houdt van de ontwikkelingen in Turkije en de rest van de wereld. Steeds meer mensen in Turkije verlaten zich op deze meest objectieve zender voor de laatste feiten en ontwikkelingen.

De boom aan kanalen heeft zeker bijgedragen aan een meer pluriforme nieuwsvoorziening. Iets wat gedurende het monopolie van de staatszender ontbrak. Dociel voerde TRT uit wat de staat haar opdroeg. De onderlinge concurrentie maakt dat het nieuws op tv niet alleen sneller wordt gebracht, maar zorgt ook voor meer variatie. Dat er onderwerpen aan de orde komen die voorheen taboe waren, zoals agenten die op betogers schieten of geheime agenten die journalisten in een rechtzaal afranselen. Dat zijn die beelden die bijdragen aan de roep voor meer democratie in Turkije.