NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

DE KOMPELS IN DE KOEZBAS werken weer. De belofte van de regering in Moskou dat de achterstallige lonen zullen worden uitbetaald en corrupte boekhouders zullen worden aangepakt, deed wonderen.

De mijnwerkers hieven hun blokkades van de Transsiberische spoorlijn op. De treinen rijden dus ook weer. Hetzelfde is eergisteren bij Vorkoeta in het hoge Noorden gebeurd. Een week geleden leek het conflict tussen de mijnwerkers in Siberië en de regering in Moskou zich te verharden tot een serieuze politieke confrontatie. President Boris Jeltsin - die acht jaar geleden elke staking van mijnwerkers nog toejuichte omdat zo de positie van sovjetleider Gorbatsjov werd gedestabiliseerd - sprak zelfs, net als zijn voorganger, bezorgd over de 'nationale veiligheid'.

De eerste ontslagen in het staatsapparaat heeft Jeltsin vandaag al aangekondigd. Zijn jonge premier Kirijenko heeft ongeveer tegelijkertijd gedreigd dat hij bedrijven desnoods zal 'confisqueren' als ze hun belasting niet betalen. Morgen komen de Veiligheidsraad en het fiscale 'noodcomité' bijeen om zich verder over de 'toestand' te beraden en het 'zestig-puntenplan' van de regering-Kirijenko te beoordelen, waarom het Internationale Monetaire Fonds ( IMF ) had gevraagd. Want dat de mijnwerkers weer ondergronds zijn, is zo ongeveer het enige lichtpuntje in de Russische economie. Voor het overige gaat het beroerd, al heeft de financiële wanorde nog geen Aziatische contouren.

EEN PAAR voorbeelden. De laatste maanden verlaten buitenlandse investeerders Rusland en komen er geen nieuwe voor terug. De effectenbeurs is mede daardoor sinds begin dit jaar vijftig procent gedaald. Gisteren kwam daar nog eens een klap van min dertien procent overheen. Zelfs voor de bezittingen en aandelen van het olieconcern Rosneft, een van de laatste kroonjuwelen van de staat die alles bij elkaar een vijf miljard gulden moeten opbrengen, hebben zich nog geen kopers gemeld. De belangstellenden (het gasbedrijf Gazprom en olieconcerns als Shell, Elf en Joekos) vinden het bedrag te hoog. De roebel staat ondertussen al maanden onder druk. Alleen door op grote schaal dollars te verkopen en de disconto-rente van 30 tot 150 procent te verhogen, heeft de centrale bank de nationale munt tot nu toe kunnen verdedigen tegen kwaadaardige 'speculanten', zoals bankpresident Doebinin het gisteravond voor de televisie formuleerde.

Goed voor het investeringsklimaat is dit alles niet. En tot overmaat van ramp is ook de begroting van Rusland gatenkaas geworden. De belastingopbrengsten - al jaren een farce - dalen. Het IMF wil daarom de eerste tranche (bijna anderhalf miljard) op een driejarige lening van 20 miljard gulden vooralsnog niet uitkeren en voert de spanning op door nu eens demonstratief uit Moskou te vertrekken en er dan weer terug te komen. Om het IMF mild te stemmen, gaat de regering-Kirijenko bijna vijftien miljard gulden bezuinigen om een dreigend begrotingstekort van 25 procent te dekken. Zo'n saneringsoperatie zal op haar beurt echter leiden tot nieuwe conflicten met het parlement en dus tot stagnatie van de broodnodige wetgeving die juist het IMF zo hardnekkig eist. Om nog maar te zwijgen van een aantal structurele problemen, zoals de dramatische daling van de bevolking (ongeveer een miljoen Russen per jaar minder) en de navenante crisis in het onderwijs (vanaf 15 jaar volgt nog maar tweederde van de jongeren een opleiding, in de sovjettijd was dat 89 procent).

DE VASTBERADENDHEID van het IMF manoeuvreert Kirijenko in een ongemakkelijke positie. Buigt hij naar het Westen, dan kan hij politiek in de rug worden aangevallen, zoals afgelopen twee weken is gebeurd. Het klimaat is nu, anders dan in 1992, niet meer rijp voor een 'shocktherapie'. Wijkt hij naar het Oosten, dan komt hij op zwart zaad te zitten en zal de fiscus de belastingen gewapenderhand moeten gaan incasseren. Doet hij niets, dan blijft hij hooguit vrienden met de meerderheid van de financiële oligarchie die dankzij de radicale deregulering van de afgelopen jaren stevig te paard zit. Cynisch gesproken is dit de straf voor ruim vijf jaar Jeltsin, waarin veel woorden aan hervormingen werden vuilgemaakt, maar weinig daden zijn gesteld. Uit historisch oogpunt is het een nog klassieker dilemma. Alle hervormers in Rusland hebben er van oudsher mee geworsteld.

HET ZAL VERMOEDELIJK op een compromis uitdraaien. Na het debacle in Azië zit buiten Rusland bijna niemand er op te wachten om ook in het grootste land ter wereld de kat op het spek te binden. Maar binnen Rusland ligt dat iets anders. Door de regering van de oude gasfitter Tsjernomyrdin te ontslaan, heeft president Jeltsin eind maart de politieke tegenstellingen bepaald niet gesust. Hoewel hij er vorige maand in slaagde zijn wil door te drijven, wachten veel politici in de coulissen op een nieuwe ronde met nieuwe kansen. Zoals de communisten in de Doema en, niet te vergeten, generaal Lebed in Krasjonarsk.

( a d v e r t e n t i e s)