NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

IN DE Sherlock Holmes-roman Silver Blaze is een belangrijke aanwijzing voor de ontknoping de omstandigheid dat een hond op een gegeven moment net heeft geblaft. Geldt iets dergelijks ook voor waakhonden van de mensenrechten? Op de jaarlijkse bijeenkomst van de VN-Commissie voor de rechten van de mens in Genève werd dit jaar voor het eerst afgezien van indiening van de gebruikelijke resolutie tegen China. Dat was de resolutie die vorig jaar de Nederlandse minister Van Mierlo (Buitenlandse zaken) nog zoveel moeilijkheden met Peking bezorgde. Ook al was hij toen vooral spreekbuis van de Europese Unie.

Het achterwege laten van de motie is onderdeel van een onuitgesproken deal met China. Daartoe behoort ook het bezoek van president Clinton in juni - nota bene te beginnen op het Plein van de Hemelse Vrede in Peking. Als tegenprestatie heeft China enkele dissidenten vrijgelaten (zij het tegelijkertijd verbannen). Het zal verder de nieuwe Hoge commissaris voor de mensenrechten van de VN, Mary Robinson, ontvangen en het VN-verdrag voor enonomische sociale en culturele mensenrechten ondertekenen. Toetreding tot het VN-verdrag over politieke en burgerlijke rechten komt ook dichterbij.

WAT TE maken van deze ontwikkeling? Voor de ,,realos'' is het eenvoudig: mensenrechten zijn uit de mode, economische realiteiten hebben voorrang. De nieuwe terughoudendheid van het Westen op het gebied van de mensenrechten is des te opmerkelijker nu de luchtbel van het Aziatische economische wonder is geknapt. Economische successen waren een belangrijk argument van landen in deze regio bij hun verzet tegen wat zij betitelden als Westerse bemoeizucht op het gebied van de mensenrechten. Met name het accent op individuele vrijheid. Zij stelden daar meer collectief getinte ,,Aziatische waarden'' tegenover, ook al waren deze vaak weinig meer dan een vernisje voor het eigenbelang van de heersende elites. Deze moeten nu noodgedwongen een toontje lager zingen. Toch drukt het Westen nu niet door op het punt van de mensenrechten.

Het probleem is dat mensenrechten nooit kunnen worden losgemaakt van het totale buitenlands beleid. Een reden voor Clintons toeschietelijkheid is zijn overweging dat Amerika het zich niet kan veroorloven een snel opkomende economische en militaire grootmacht als China geheel te isoleren. Dat is ook het verschil met bijvoorbeeld Birma, dat wel in het vizier van sancties wegens schending van mensenrechten ligt. China is van een ander soortelijk gewicht. Vandaar de ,,open dialoog'' waarop ook Europa zoveel nadruk legt. Ook al duurt de onderdrukking van de Tibetanen onverminderd voort, profiteert de Chinese export van dwangarbeid en blijft voor iedere vrijgelaten dissident een veelvoud aan politieke gevangenen achter.

TOCH IS er nu tenminste enige beweging. De aanpak van het indienen van resoluties in de VN-commissie (waarvan China vervolgens met behulp van derdewereldlanden het aannemen placht te verijdelen) had ook zijn beperkingen. Belangrijk is vooral dat China aanstalten maakt toe te treden tot de twee grote VN-verdragen over mensenrechten. Deze vormen de praktische uitwerking van de Universele verklaring van de rechten van de mens waarvan het vijftigjarig bestaan dit jaar wordt herdacht. Dus al te veel haast heeft China niet gemaakt. Er zijn voorbehouden op de twee verdragen mogelijk. Maar deze verdragen verplichten de aangesloten staten ook tot periodieke rapportages aan organen van de VN. Dat schept in elk geval verdere mogelijkheden voor een dialoog.

( a d v e r t e n t i e s)