NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

Frits Abrahams
Was er ook nog leven náást het Eurovisie Songfestival, waarover mijn ochtendkrant schrijft dat het 'door een liedje van niks' is gewonnen, alsof het ooit anders is geweest?

Gelukkig wel. Het ging het afgelopen weekeinde vooral over levens - en wat voor levens. Nova bracht een interessante reportage over Gejus van der Meulen, 'de Edwin van der Sar van de jaren dertig'. Die naam betekent veel voor mij. Hij was als keeper van HFC en het Nederlands elftal de jeugdheld van mijn vader, die in Heemstede opgroeide. Als je hem de naam Van der Meulen voorhoudt, zegt hij nog altijd zonder aarzelen: ,,Debuut bij HFC omstreeks 1922. Het was tegen VVA uit Amsterdam. Uitslag: 2-0 voor HFC.''

Dat Van der Meulen bovendien na zijn voetbalcarrière vreselijk fout was geweest in de oorlog - arts bij de Waffen-SS - gaf hem de dimensie van een klassiek romanpersonage. Dieper leek een zo hoog gestegen mens niet te kunnen vallen. In de jaren twintig en dertig was hij een van de populairste Nederlanders, na de oorlog eindigde hij als een paria, die moederziel alleen langs de lijn zijn zoon bij HFC stond te coachen.

Wat had hem bezield? Niemand zal het ooit weten. Van der Meulen zei weinig tijdens zijn proces (,,Hij was een wrak, een geslagen hond'', herinnerde Herman Kuiphof zich) en zijn kinderen schuwen begrijpelijkerwijs nog steeds de publiciteit. Een van hen had wel een brief aan Nova geschreven, waarin zij de vader als een naïeve wereldverbeteraar schetst. Studiogast Sytze van der Zee vermoedde dat Van der Meulen aanvankelijk onder sterke druk van de Duitsers heeft gehandeld en daarna van kwaad tot erger is vervallen.

Hoe hebben de kinderen van Van der Meulen dit gruwelijke verleden verwerkt? ,,Ik denk dat ze het niet hebben verwerkt'', zei Van der Zee die uit eigen, identieke ervaring kan spreken. Eén van hen had Nova laten weten dat hij er bij het ouder worden steeds meer last van krijgt. Ook bij de BRT zag en hoorde ik zo'n levensverhaal waarbij de adem je in de keel stokt. Het betrof de documentaire Little Dieter needs to fly van Werner Herzog. Daarin vertelt Dieter Dengler hoe hij als Duits jongetje de geallieerde bombardementen overleefde, en op 18-jarige leeftijd naar Amerika emigreerde om daar ten slotte als piloot bij de marine dienst te nemen. Hij werd al tijdens zijn eerste missie boven Laos neergeschoten en viel in handen van de Vietcong.

Wat Dengler aan martelingen en ontberingen beschrijft, is niet te bevatten. Onvergetelijk wordt zijn relaas als hij vertelt hoe hij in zijn eentje door de jungle zwerft, nadat ook de laatste vriend met wie hij aan zijn bewakers is ontsnapt, is omgekomen. Zijn enige metgezel is een hongerige beer die hem op een afstandje volgt. Dengler: ,,Die beer, dat was de dood. Het was ironisch dat de enige vriend die ik had, de dood was.''

Wat zo fascinerend aan Dengler is, dat is zijn niet te breken levenswil die zó sterk is dat hij zichzelf geen trauma's lijkt toe te staan. In een interview met Jeroen van Bergeijk, deze week in de VPRO-Gids, zegt hij daarover: ,,Je leunt niet achterover en zegt: ik geef het op. Dat is niet hoe je met het leven omgaat. Als er iets misgaat, doe je er iets aan (...) Als er iets met je gebeurt, ga je verder. Je hebt je vrouw verloren in een auto-ongeluk? Well, get another one.''

Alsof dit alles nog niet genoeg was, kwam VPRO's Diogenes met een ijzersterke aflevering over (oorlogs)misdaad en straf. Veel beelden van mensen die mij nog lang zullen bijblijven: de KGB-generaal die via een vriendschap met een dissident zijn berouw probeert te tonen; de rouwende familie van een geëxecuteerde moordenaar in Texas. De laatste woorden van deze moordenaar: ,,Sorry, dat ik niet beter voor de dag ben gekomen.''