NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Provinciale rechtbanken in Frankrijk hebben vorige week twee actuele boeken verboden. Franse uitgevers, die zich geconfronteerd zien met grote dwangsommen, eisen opheldering.

Door onze correspondent MARC CHAVANNES

PARIJS, 11 MEI. De Franse uitgeverswereld is in rep en roer. Alle grote uitgevers vrezen dat de informatievrijheid via het boek in gevaar is nadat provinciale rechtbanken vorige week twee actuele boeken hebben verboden. Dwangsommen voor elk nog in een boekhandel aanwezig boek hebben voor een directe crisis gezorgd.

Zoals Francis Esmenard, president-directeur van de uitgeverij Albin Michel zegt: ,,Dit vonnis heeft de uitwerking van een atoombom.'' Van zijn uitgeverij heeft de rechtbank in Brest (Bretagne) La Mafia des tribuneaux de commerce van Antoine Gaudino niet alleen verboden, maar met onmiddellijke ingang een dwangsom van 100.000 francs (33.000 gulden) opgelegd voor ieder nog beschikbaar exemplaar.

Een deurwaarder heeft binnen twee uur na het uitspreken van het vonnis tegen Albin Michel in Brest bij een aantal boekwinkels 57 boeken aangetroffen. Vervolgens is van de uitgever in rechte een dwangsom van 5,7 miljoen francs geëist. Het beroep daartegen wordt pas over een week behandeld.

Een vergelijkbaar lot trof het boek Yann Piat, L'Histoire secrète d'un assasinat, van uitgeverij Plon. Dat boek over de moord in 1994 op het Zuidfranse Kamerlid Piat en het erop volgende justitiële onderzoek dat dezer dagen tot een proces vol vraagtekens leidt, werd door de rechtbank in Toulon verboden. Ook daar werd - tegen de gewoonte in - een dwangsom gesteld die onmiddellijk uitvoerbaar was. Schade voor Plon na één middag: 780.000 franc, de dwangsom was 'maar' 10.000 francs per boek.

De Franse uitgevers hebben de handen ineen geslagen. Zij vrezen dat de vrijheid van drukpers via het boek in reëel gevaar is. Olivier Orban, eerste man van Plon: ,,Dit soort vonnis is onuitvoerbaar. Onze boeken worden op 15.000 punten verkocht. We kunnen nog zo veel faxen en brieven sturen, het duurt enige dagen om een boek uit de winkel te halen.'' Bij Albin Michel is verontwaardiging dubbel: eenzelfde onmogelijkheid op het moment van de ongunstige uitspraak alle boeken uit de handel te nemen, maar bovendien de constatering dat de rechtbank geen onjuistheden of belediging in het boek heeft aangetroffen, maar bezwaar heeft tegen de toon - daarom moeten vier pagina's uit het boek worden verwijderd.

En dan te weten dat de Franse handelsrechtbanken, waar het boek kritisch over schrijft, al jaren onderwerp van zorg en politieke aandacht zijn gezien hun sterke, volgens het boek corrupte verwevenheid met de wereld van het (kleine) bedrijfsleven. Door het grote aantal leken-betrokkenen in die rechtbanken is de onafhankelijkheid van deze rechtspraak ver te zoeken. Het is een gesloten wereld die kritiek en pogingen tot hervorming tot nu toe heeft weten te smoren. Na vier verloren rechtszaken vond men in Brest een rechter die de uitgever van het boek wilde aanpakken.

De uitgevers vrezen dat de twee rechtbanken die vorige week deze harde vonnissen wezen, zijn aangestoken door de rechtszaak die eerder dit jaar een ander journalistiek boek (uitgegeven door Flammarion) over de affaire-Piat verbood. Toen konden de auteurs niet aannemelijk maken dat twee nationale politici, de oud-ministers Léotard en Gaudin, die in Zuid-Frankrijk een vooraanstaande rol spelen, de indirecte opdrachtgevers van de moord op het rebelse Kamerlid waren.

Albin Michel-directeuer Esmenard nu: ,,Als er een fout is gemaakt, hoeft de hele branche toch niet om zeep te worden geholpen?'' En Plon-directeur Orban: ,,De aangevochten passages uit ons Piat-boek hadden al in de pers gestaan. Daar is niets tegen ondernomen. De uitgeverij én de vrijheid van informatie wordt zware schade aangedaan, terwijl de wet het zelfde is voor het boek en de krant.''