NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS 
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

DANA LINSSEN
En roetsj, daar gaat het gordijntje weer dicht. Is er eigenlijk wel een kind in Nederland dat nog nooit in de kast heeft gezeten? In Achterwerk in de kast wel te verstaan, het spraakmakende kinderprogramma waarmee veertien jaar geleden een nieuwe afdeling jeugdtelevisie bij de VPRO van start ging.

Wie nu - klein of groot - alsnog wat ontboezemingen aan het ernstig kijkende camera-oog wil toevertrouwen, kan terecht in het TV Toys Museum in Dieren. Daar staat de kast opgesteld als onderdeel van een aan de jeugdprogrammering van de VPRO gewijde tentoonstelling. Eigenlijk is het maar een onooglijk hokje, een beetje krap, met een camera op een statief ervoor. Maar als je eenmaal in de kast zit en al je geheimen aan de wereld prijsgeeft, wordt die kast zo groot als je zelf wilt. Je hele familie past erin, als je iets over hen wilt vertellen, en je kunt een heel voetbalstadion meenemen in je verhalen over hoe je later de beste keeper van Nederland zult zijn. Alles wat je zegt en laat zien wordt opgenomen en op een monitor naast de kast uitgezonden. En als je genoeg hebt verklapt over je dromen en boze buien, dan doe je gewoon, roetsj, het gordijntje weer dicht.

Op Nederland 3 is elke dag om 18.00 uur een bijzonder blok kindertelevisie te zien. De VPRO zendt onder de noemer Villa Achterwerk een gevarieerd programma met twee tot drie korte filmpjes uit, variërend van aangekochte animatieklassieker als de Tsjechische poppenserie Buurman en Buurman en het Zwitserse Pingu, tot eigenwijze, zelfgemaakte producties als het reisprogramma Jeroen in Marokko of Zaal in huis, een variant op het AT5-programma Zaal over de vloer van tv-journalist Rik Zaal en cameraman Frans Bromet, waarin hier kinderen hun huis laten zien . Daarna neemt de NPS de zendtijd over met Sesamstraat en dat wordt op weekdagen nog aangevuld met het Jeugdjournaal en Het Klokhuis.

Bij elkaar een uur gewaardeerde 'kwaliteits'-televisie en, wat inmiddels uniek is in Nederland, niet onderbroken door reclame. ,,Dat is ook de reden waarom we een jaar of vijf geleden de programma's op zondagochtend van negen tot elf en later ook de doordeweekse uitzendingen hebben ondergebracht in het totaalprogramma Villa Achterwerk'', vertelt Daniëlle Lunenborg, al bijna tien jaar groepsredacteur jeugd bij de VPRO. ,,We wilden per se niet dat er tussen de programma's reclame zou komen.''

De afwezigheid van reclame en andere vormen van sponsoring is dan ook meteen het grooste verschil met de andere zenders die consequent kinderprogramma's uitzenden: de commerciële. TV10 doet dat zelfs de hele dag met door vlotte Nederlandse meiden en boys aan elkaar gebabbelde tekenfilms, naar voorbeeld van het RTL4-programma Telekids op zaterdag en zondag. Maar vergeleken met wat de andere publieke omroepen kinderen bieden valt de VPRO-programmering op. Nederland 1 biedt dagelijks, behalve zondag, een uurtje Alles Kits: veelal aangekochte series voor de iets oudere jeugd. Verder kijken kinderen maar gewoon naar de sitcoms die rond etenstijd worden uitgezonden en een incidenteel uitgezonden jeugdfilm, lijkt men bij het eerste net te denken.

Het eerbetoon dat televisiespeelgoedmuseum nu in de vorm van een tentoonstelling aan de jeugdprogrammering van de VPRO wijdt is dus terecht. Elk jaar zal voortaan één van de omroepen in het museum laten zien hoe zij de zendtijd voor kinderen vullen. In de toekomst zal zo een goede vergelijking mogelijk worden.

Initiatiefnemer en oprichter van het TV-Toysmuseum Paul van den Heuvel: ,,Wie de uitzendlijsten van de afgelopen 10 jaar naslaat, ziet het ene na het andere spraakmakende VPRO-programma. Lange Jaap, Het huishouden van Jan Steen, Jonge Helden, Theo & Thea, Max Laadvermogen, Dr. Krankenstein, Mevrouw ten Kate, Buurman Bolle, Rembo & Rembo, Dag Meneer de Koekepeer en natuurlijk Madelief.''

'Madelief wil een ander hoofd', was de eerste aflevering van de dramaserie naar de bekroonde boeken van Guus Kuijer. De kast die als decorstuk diende en waarin op de onderste plank geduldige hoofden lagen te wachten, is een van de vijftien decorstukken die in Dierense museum toont. Ook de keuken van de 'dikke dames' is er en de huiskamer van Annie en Willie van De Hondenshow, één van de populairste programma's van dit moment. Aan de inrichting van de tentoonstelling is veel aandacht besteed door het museum en de producenten en vormgevers van Villa Achterwerk. Van Ben van der Meyden zijn bijvoorbeeld veel van de rekwisieten te zien die hij gebruikte voor de speelse bumpers waarin de items worden aangekondigd: van de waggelende astronautenpoppetjes tot de rondrazende knalgele badeendjes.

Een doorlopende videopresentatie in de filmzaal van het museum biedt een retrospectief. Bestaat er nou zoiets als een typisch VPRO jeugdprogramma? Daniëlle Lunenborg: ,,Het is wel anders dan wat je bij andere omroepen ziet. Het verschil is dat wij kinderen niet beschouwen als kleine volwassenen. Ze kijken anders naar de wereld: opener, nieuwsgieriger, met minder vanzelfsprekendheden. Daar proberen wij op in te spelen door programma's te maken die je blikveld verruimen. In principe kun je heel veel aan kinderen laten zien, als je dat maar met respect voor hun belevingswereld doet. Theo & Thea was destijds behoorlijk shockerend met thema's als seks en homoseksualiteit, maar die werden wel op een open, acceptabele en natuurlijk humoristische manier behandeld.''

Er is wel het een en ander veranderd in de manier van programma maken. ,,Nu zouden we over dat soort onderwerpen eerder een documentaire maken'', vertelt Lunenborg. ,,We zijn veel meer informatieve programma's gaan maken. We streven ernaar om elke zondagmorgen een documentaire uit te zenden. Bovendien worden die doorgaans het beste gewaardeerd. De opvatting dat kinderen niet naar leeftijdgenoten zouden willen kijken is inmiddels wel achterhaald.''

TV Toys Museum, Wilhelminaweg 21, Dieren (0313-450419).