NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door onze politieke redactie
DEN HAAG, 7 MEI. PvdA, VVD en GroenLinks hebben bij de verkiezingen voor de Tweede kamer van gisteren aanzienlijk gewonnen, CDA, CD, de ouderenpartijen en vooral D66 hebben fors verloren. Het totale aantal zetels van de drie 'paarse' coalitiepartijen is met vijf gegroeid. Daarmee ligt voortzetting van de huidige coalitie voor de hand.

De opkomst was 73,2 procent, een historisch dieptepunt. Vier jaar geleden kwam 78,7 procent van de kiesgerechtigden stemmen.

In een reactie op de uitslag zei PvdA-lijsttrekker Kok dat vorming van een nieuw kabinet met VVD en D66 ,,prioriteit'' heeft. Ook VVD-leider Bolkestein pleitte voor een tweede paars kabinet. D66-leider Borst, die eerder had gezegd bij twaalf zetels geen, en bij vijftien zetels wel kabinetsdeelname na te streven, wilde eerst vandaag met haar fractie overleggen.

D66 verkeert nu in een ,,schemerzone'', zei Borst gisteravond. Of D66 tot een nieuw kabinet toetreedt, zal vooral afhangen van de houding van de coalitiepartners. Borst noemde meer geld voor de gezondheidszorg als een van de voorwaarden die D66 in elk geval zal stellen. Kok en Bolkestein onderstreepten dat ,,over alles is te praten'', zelfs over drie ministersposten voor de Democraten.

De PvdA is bij de verkiezingen van 1998 als grote winnaar uit de bus gekomen en krijgt in de nieuwe Tweede Kamer 45 zetels, een winst van acht. De VVD krijgt 38 zetels, een winst van zeven. Dit is een record voor de liberalen, die in 1982 onder leiding van Ed Nijpels 36 zetels haalden. D66 komt uit op 14 zetels, een verlies van tien. Het CDA moet genoegen nemen met 29 zetels, een verlies van vijf.

CDA-lijsttrekker De Hoop Scheffer noch partijvoorzitter Helgers wilde persoonlijke consequenties aan het verlies verbinden. ,,Ik beschouw het niet als een persoonlijke nederlaag. Wat we hebben geïnvesteerd moet met driedubbele kracht worden voortgezet'', zei De Hoop Scheffer. ,,Christen-democratische idealen vervliegen niet op een avond van teleurstelling.'' Uit de enquêtes die bureau Inter/View gisteren hield, blijkt dat 10 procent van degenen die vier jaar geleden op het CDA stemden nu is thuisgebleven.

GroenLinks stijgt van vijf naar elf zetels, de Socialistische Partij van twee naar vijf. De leider van GroenLinks, Rosenmöller, sprak van een ,,historische overwinning''. Hij noemde het ,,politiek belangrijk'' dat er in het nieuwe parlement een ,,progressieve meerderheid'' lijkt te ontstaan. In de einduitslag blijven PvdA, GroenLinks, D66 en SP echter steken op 75 zetels. In het vorige parlement waren dit er 68.

Opmerkelijk in de uitslag is verder het verdwijnen van de Centrumdemocraten. De partij haalde de kiesdrempel net niet, wellicht mede doordat de CD in een aantal kieskringen niet meedeed. Het lukte Janmaat en de zijnen niet overal de vereiste dertig handtekeningen te verzamelen. Vier jaar geleden waren tien handtekeningen nog voldoende; de verhoging van dat aantal was bedoeld als middel tegen 'onserieuze kandidaatstellingen', maar werkte in de praktijk als een drempel voor extreem-rechts. CD-leider Janmaat weet het verlies van de drie zetels gisteravond aan het gebrek aan aandacht dat de media zijn partij hebben gegeven. De kleine christelijke partijen hebben nauwelijks kunnen profiteren van het verlies van het CDA. ,,Een teken van de verdere secularisatie van Nederland. Nederland heeft gekozen voor het 'hebben' in plaats van het samenleven'', zo reageerde RPF-lijstrekker Van Dijke. De RPF is blijven steken op drie zetels, ondanks een groei van 0,2 procentpunt. Het GPV blijft op twee zetels staan. De SGP boekte op de valreep een zetel winst en gaat van twee naar drie, het aantal dat de partij van 1959 tot 1994 ook bezette.

De ouderenpartijen, die in 1994 in één klap zeven Kamerzetels bemachtigden, daalden gisteren even hard als ze vorige keer waren gestegen. Noch de combinatielijst AOV/Unie 55+, noch het afgesplitste Senioren 2000 wist een zetel te behalen. Een aantal van hun kiezers bleef thuis: de opkomst lag gisteren bij de 50- tot 64-jarigen 8 procentpunt lager dan vier jaar geleden.

Wat betreft het voorzitterschap van de nieuwe Tweede Kamer geldt PvdA-Kamerlid Jeltje van Nieuwenhoven, Kamerlid sinds 1991, als de belangrijkste kandidaat. De PvdA heeft haar nog niet naar voren geschoven. Over twee weken valt de beslissing. Andere namen van kandidaten die in PvdA-kring circuleren, zijn die van staatssecretaris Netelenbos (Onderwijs) en minister De Boer (VROM).

( a d v e r t e n t i e s)

Domicilie,
voor wie zich vestigt in het buitenland.