NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

De notitie van de nieuwe NOS-voorzitter voor de formateur is zowel een blauwdruk voor de omroepen als een testcase voor de voorzitter zelf.

Door onze redacteur JACO ALBERTS

AMSTERDAM, 7 MEI. Lange wittebroodsweken zijn Gerrit-Jan Wolffensperger niet gegund. Drie maanden na zijn aantreden moest de voorzitter van de raad van bestuur van de NOS van staatssecretaris Nuis (Media) een visie op de toekomst van de publieke omroep aan de formateur van een nieuw kabinet voorleggen. Wolffensperger is snel te werk gegaan, zeker in het licht van de Hilversumse traditie van trage besluitvorming. Pijnlijke onderwerpen zijn niet vermeden: de band tussen het aantal leden van omroepverenigingen en de verkregen hoeveelheid zendtijd wordt zo goed als losgemaakt, zo stelt Wolffensperger samen met zijn collega-bestuurder Hans van Beers voor. En de 'weeffout' die de EO en de Tros op Nederland 2 tot elkaar veroordeelde, moet ongedaan worden gemaakt, al houdt de NOS-top in de notitie daarover nogal wat slagen om de arm.

Het is echter de grote vraag of het establishment van omroepvoorzitters, die tot de laatste wijziging van de omroepwet de touwtjes in Hilversum strak in handen hadden, Wolffensperger wil volgen.

Al sinds de ontzuiling liggen er discussiestukken over het bestaansrecht en de toekomst van omroepverenigingen op de vergadertafels in Den Haag en Hilversum. Het meest recente debat dateert van het begin van de paarse regeerperiode, toen staatssecretaris Nuis een commissie in het leven riep onder voorzitterschap van oud-uitgever N. Ververs die moest adviseren over de rol van omroepverenigingen in de toekomst. Ververs stelde voor om de zendtijd te bepalen aan de hand van omroepverkiezingen, maar werd door de omroepen weggehoond. Nuis probeerde vervolgens zelf om de 'legitimering' van de omroepverenigingen te versterken door de lidmaatschapsprijs te verhogen van een tientje tot vijfentwintig gulden. Het 'geeltje van Nuis' overleefde de politieke discussie evenmin. Waar Nuis in zijn nu afgesloten regeerperiode wel in slaagde, was het doorvoeren van een belangrijke bestuurlijke hervorming die er voor zorgde dat de voorheen oppermachtige omroepvoorzitters hun invloed beknot zagen. Een door de staatssecretaris benoemde raad van bestuur onder leiding dus van Wolffensperger vormt de dagelijkse leiding van de publieke omroep. Verder kwam Nuis echter niet. Een zogenoemde 'contourennota', die over het jaar 2000 heen moest kijken, strandde eind vorig jaar vroegtijdig in het kabinet. De VVD pleit al jaren voor een minimale publieke omroep, die slechts programma's uitzendt die de commerciële tv-stations niet maken, met als meest rigoureuze maatregel het opgeven van een van de drie televisiezenders. Premier Kok wilde de discussie niet aan en schoof het dossier door naar de periode na de verkiezingen. De contourennota van Nuis zit nu in een mapje dat is bestemd voor de formateur. De voorstellen van Wolffensperger namens de omroepen worden daaraan toegevoegd.

Wolffensperger pakt het probleem van de legitimering aan door het ledental van de omroepen minder zwaar te laten wegen bij de toewijzing van de hoeveelheid zendtijd. Het onderscheid tussen A-, B- en C-omroepen wordt afgeschaft en omroepen hebben voldoende aan 300.000 leden om mee te mogen doen (bij de huidige A-status ligt de grens op 450.000 leden). De nadruk verschuift naar een kwalitatieve beoordeling van omroepen door een speciale commissie die eens in de vijf jaar toetst of de omroepen nog wel aan hun verplichtingen voldoen, of ze wel voldoende samenwerken en of ze wel voldoende bijdragen aan de pluriformiteit. De fnuikende onderlinge concurrentieslag van de omroepverenigingen om de meeste leden moet daarmee een halt worden toegeroepen. Volgens de NOS-top ben je anders bezig te ,,zoeken naar de kwadratuur van de cirkel'', zo staat in het stuk. Je moet of concurreren of samenwerken.

Dat samenwerken gaat in Hilversum nog niet vanzelf. Zo lukt het nog steeds onvoldoende om de drie netten een eigen gezicht te geven. Vooral de 'weeffout' die Tros en EO op Nederland 2 bracht lijkt onoplosbaar. Wolffensperger vindt dat die patstelling doorbroken moet worden. Ofwel de gezamenlijke programmadirectie krijgt ruime mogelijkheden om programma's van de omroepverenigingen willekeurig waar te programmeren om zo de diverse tv-stations te profileren. Of er moet een meer logische verdeling van omroepen op de netten tot stand komen. Zo zou de EO met de Avro kunnen wisselen om een confessioneel (NCRV, KRO en EO) en een algemeen net (Tros en Avro) te laten ontstaan. Wolffenspergers ,,voorlopige voorkeur'' gaat uit naar het laatste.

Morgen wordt de toekomstvisie besproken met de omroepvoorzitters in de raad van toezicht. Het is de eerste testcase over de vraag wie het voor het zeggen heeft: Wolffensperger of de omroepvoorzitters. Makkelijk zal het niet gaan: Sommige omroepvoorzitters spraken binnen een dag publiekelijk schande van de de vertrouwelijke notitie, vooral op het onderdeel van het ledencriterium.

Ook de weeffout is een groot probleem: de redelijk verlopende samenwerking tussen Avro, NCRV en KRO zou moeten worden opengebroken. Bovendien wil eigenlijk niemand de EO als partner op het eigen net. Weerstand valt er ook te verwachten bij KRO en Tros die het meest experimenteren met of nadenken over commerciële nevenactiviteiten en sponsoring.

Wolffensperger laat daarover in zijn toekomstvisie geen misverstand bestaan: geen aandelenparticipaties in commerciële activiteiten en wat betreft de sponsoring een ,,restrictief'' beleid.