NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

Frits Abrahams
Tegen sommige non-fictie is geen fictie opgewassen.

Neem het 'waar gebeurde' levensverhaal van Sergej Maduev, verfilmd in de Russische documentaire De list van de wolf. Het Humanistisch Verbond zond er gisteren het eerste deel van uit. Wie het heeft gemist, kan ik aanraden de draad volgende week alsnog op te pakken.

De list van de wolf heeft de structuur van een artistieke speelfilm met veel perspectiefwisselingen en sprongen in de tijd, waardoor de contouren van het drama zich pas geleidelijk aftekenen. Het raamwerk kennen we nu, deel twee zal de ongetwijfeld ijzingwekkende invulling bevatten.

Sergej Maduev is een veelvoudig moordenaar. De filmers zochten hem op in zijn cel. Hij vertelt over zijn verschrikkelijke jeugd in een klein dorp met een moeder, die zich voor zijn ogen prostitueerde. Hij werd als kind gedwongen een moord, gepleegd door een vriend van zijn moeder, op zich te nemen. Toen hij dat weigerde, zette zijn moeder hem het huis uit. Op 13-jarige leeftijd begon hij aan zijn criminele loopbaan. ,,Hij is een wolf die volkomen in de hoek is gedwongen'', zegt iemand over hem. Zelf zegt hij: ,,Ik kan de pijn van de vernedering niet verdragen. Ik heb als kind te veel toegegeven. Een belediging vergeef ik nooit.''

Steeds weer duiken in de documentaire intrigerende zwart-wit beelden op. We zien een man en een vrouw praten en knuffelen in de bezoekersruimte van een gevangenis. Ze zijn zich kennelijk niet bewust van de aanwezigheid van een verborgen camera. De man is Maduev, de vrouw is Natasja Vorontsova, een juriste en assistente van de justitie-inspecteur die de zaak tegen Maduev uitpluist.

Maduev is hier bezig aan misschien wel zijn laatste criminele offensief: hij probeert Vorontsova in zijn ban te krijgen. Zij is een diep ongelukkige vrouw, door een ongeluk beroofd van man en kind. Wat Maduev met deze romance precies wil bereiken, moeten wij als kijker nog even afwachten. In ieder geval staat vast dat het hem lukt Vorontsova te veroveren.

We zien beelden van Vorontsova in een vrouwengevangenis, waar zij moet boeten voor haar fouten. Zij praat nog altijd vol vertedering over Maduev: ,,Wat mij zo onweerstaanbaar in hem aantrok, was dat hij geen spelletje met mij speelde.'' Het is te hopen dat zij deze documentaire nooit te zien heeft gekregen, want Maduev zegt ergens: ,,Vrouwen kunnen beter uit mijn buurt blijven.''

De documentaire laat ons ook nog zien hoe het allemaal begonnen is. De beelden van een verhoor uit 1990: vóór de tafel Maduev, achter de tafel de justitie-inspecteur samen met Vorontsova. Maduev richt zich af en toe tot haar, je ziet haar meegaand lachen en je voelt - met de achteraf-wetenschap van de kijker - aan alles: zij is verloren.

Prachtige televisie.

Over non-fictie en fictie gesproken: uit een documentaire op de BBC over de Engelse schrijver Nick Hornby - de best gelezen schrijver van Engeland van dit moment - leerde ik dat ook Engelse uitgevers steeds meer geïnteresseerd raken in autobiografisch proza. Een jonge schrijver hoeft niet meer per se met een roman te debuteren, een autobiografisch relaas is minstens zo welkom. Hornby's eersteling Fever Pitch, het autobiografische verhaal over een jongeman en zijn liefde voor de voetbalclub Arsenal, werd een beststeller.

In deze BBC-documentaire gebeurde iets dat in het Nederlandse literaire klimaat bijna ondenkbaar is. Opeens kwam een schrijver aan het woord, Will Self, die zijn afschuw over het werk van Hornby uitsprak. ,,Het gaat alleen maar over onbenullen die kreunen over hun neuroses.'' Of hij jaloers was? ,,Natuurlijk. Elke schrijver is jaloers op een schrijver die beter verkoopt. Ik wil best zijn verkoopcijfers hebben, maar dan wel met boeken die het waard zijn gelezen te worden.''