NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

EU

---

OP DE VALREEP heeft het kabinet besloten om de komende jaren miljarden guldens extra te investeren in het noorden van Nederland. Alles bij elkaar gaat het om zo'n 4,5 6,5 miljard gulden van het rijk en de structuurfondsen van de Europese Unie, vooral te besteden in de infrastructuur. Dat is veel geld, ook al is het minder dan de tien miljard gulden waar de drie noordelijke provincies vorig jaar om hadden gevraagd in een rapport van de commissie-Langman.

In het oog springend is het plan om een hogesnelheidslijn - er wordt gedacht aan de Duitse magnetische zweeftrein - van Amsterdam via Lelystad naar Groningen en verder richting Hamburg aan te leggen. Gezien de verhitte discussies die de afgelopen jaren zijn gevoerd over het tracé van de HSL die door, langs of onder het 'groene hart' van Amsterdam naar het zuiden moet lopen, mag dat opmerkelijk heten. Een zweeftrein door de IJsselmeerpolders, de Friese wouden en de Fries-Groningse veengebieden lijkt een grotere aanslag op ongerepte natuur dan de HSL langs de rand van het dichtgroeiende groene hart. Misschien geeft de afwezigheid van protesten uit de hoek van de milieubeweging aan dat weinigen dit plan vooralsnog erg serieus nemen.

De spoorverbindingen die tussen de Randstad en het Noorden bestaan zijn nog uit de tijd van vóór de inpoldering van de Zuiderzee. Over een directe verbinding wordt al decennia gepraat en het ligt op zichzelf voor de hand dat de noordelijke provincies dit eindelijk verwezenlijkt willen zien. Maar een HSL? De genoemde commissie-Langman trok, op grond van een rapport van de universiteit van Oldenburg (Duitsland), de economische rentabiliteit van een dergelijke snelheidslijn in twijfel. Een zweeftrein brengt bovendien geen economische ontwikkeling.

DE DRIE NOORDELIJKE provincies hebben een structurele achterstand op de rest van Nederland wat betreft werkgelegenheid, groei en inkomen. Een investeringsimpuls alleen brengt daarin geen of nauwelijks verbetering. In andere delen van de wereld is er zelden succes mee geboekt en staan 'regionale ontwikkelingsplannen' zo langzamerhand bekend als hopeloze geldverspilling. Het 'noordoosten' van Brazilië, het 'zuiden' van Italië en, tot op zekere hoogte, de oostelijke deelstaten van Duitsland zijn monumenten van infrastructurele projecten die niet hebben geleid tot de verhoopte economische take-off. Bij de vele miljarden aan steun, ook van de Europese Unie, voor de mezzogiorno in Italië bijvoorbeeld kan de vraag worden gesteld of ze door hun corrumperende werking niet vooral een averechts effect hebben gehad.

IN NEDERLAND WORSTELT het 'westen' al jaren met de wensen van het 'noorden'. Toen VVD-minister Smit-Kroes de PTT dwong om het hoofkdwartier naar Groningen te verplaatsen, werd daar veel van verwacht. Vijftien jaar later komt KPN weer terug. Maar de gedachte om overheidsdiensten naar het noorden te verplaatsen, is niet losgelaten. Het perspectief van de Eemshaven is na alle inspanningen ook nog steeds weinig florissant. Misschien vragen de toeristische mogelijkheden van de noordelijke provincies, inclusief het Waddengebied, ten behoeve van de rust en de natuur juist om grotere terughoudendheid. Onthaasting begint in Nederland boven Zwolle en daar valt veel goeds over te zeggen.

Het historische proces van economische ontwikkeling verloopt langs talloze, deels toevallige en deels spontaan verlopende processen. Natuurlijk horen daar overheidstaken en -investeringen bij. Maar het is een illusie te verwachten dat met miljarden subsidies de ontwikkeling uit de grond kan worden getrokken. Economische ontwikkelingsplannen genereren geen dynamiek. De dynamiek volgt uit de ontwikkeling van de economie.