NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

VNU maakte afgelopen vrijdag voor de tweede keer bekend van haar belang in de tv-stations van HMG af te willen. Een weldoordachte strategische beslissing of puur opportunisme? Door onze redacteur

JACO ALBERTS

AMSTERDAM, 20 APRIL. De Holland Media Groep (HMG), het bedrijf achter de tv-stations RTL4, RTL5 en Veronica reageerde vrijdag 'teleurgesteld' over het vertrek van VNU als aandeelhouder. De uitgever uit Haarlem die sinds het begin van de jaren negentig een belang heeft in de commerciële zenders had zich volgens HMG al die tijd 'een betrouwbare partner' getoond.

De woorden klinken precies als een feestrede bij een vertrek. Niets dan lof over de jubilaris. In werkelijkheid was VNU allesbehalve een loyaal lid van de familie. Al zeker anderhalf jaar lang wekt de uitgever de indruk de belangen in de commerciële televisiezenders van HMG (25 procent) en ook die van VTM (44 procent) in België als een blok aan het been te beschouwen.

Het eerste duidelijke teken van een nakend afscheid gaf de inmiddels gepensioneerde bestuurder C. Busch op een persconferentie in november 1996 waarbij VNU aankondigde een 50-procents belang te zullen nemen in IDTV, het productiebedrijf van Harry de Winter. Ambitieuze plannen werden gepresenteerd om de producent samen met het Britse Chrysalis uit te bouwen tot een heuse Europese mediagroep. In de marge van de bijeenkomst sprak Busch klare en begrijpelijke taal: 'We overwegen op termijn uit HMG te stappen'. Destijds zijn de belangen in RTL4 en VTM ,,vooral uit defensieve motieven'' aangeschaft. Die zenders betekenden immers een bedreiging voor de eigen positie op de advertentiemarkt die VNU domineerde met al haar publiekstijdschriften en dagbladen.

Onrust bij HMG. Busch had dit nooit mogen zeggen, had het eigenlijk ook niet gezegd, zo klonk het uit het Haarlemse hoofdkantoor. Later werd wel weer erkend dat de positie van VNU in commerciële televisie werd heroverwogen, maar ,,zoals alle activiteiten periodiek tegen het licht worden gehouden''. En het was bestuursvoorzitter drs. J. Brentjes die een jaar geleden verklaarde dat VNU de televisiestations als belangrijke activiteit bleef zien.

Het was niet het enige moment dat de Hilversumse televisiemakers hun vraagtekens plaatsten bij de loyaliteit van de uitgever. 'RTL5 maakt verlies', zo zei een VNU-bestuurder zo'n twee jaar geleden tegen een groep financiële analisten toen de eerste tekenen van een inzakkende markt voor commerciële televisie zichtbaar werd. 'Niets van waar', riep men in Hilversum waar alle stoppen doorsloegen. Totdat bleek dat de aandeelhouder op een afwijkende - waarschijnlijk nettere - manier kosten toerekende dan HMG zelf. De 'financiële Alleingang' van VNU werd nogmaals zichtbaar toen de uitgever in dat jaar soaps afschreef die waarschijnlijk toch niet meer uitgezonden zouden kunnen worden. Pas een jaar later ontmantelde HMG zelf de 'financiële tijdbom' onder het bedrijf met de broodnodige maatregelen om de programmavoorraad op te schonen. Een nettoverlies van bijna 50 miljoen gulden was dat jaar het gevolg. De irritatie bij VNU leek met de maand toe te nemen. Niet alleen moest Brentjens tot zijn grote ergernis op persconferenties doorgaans vooral vragen over HMG beantwoorden, terwijl omroep en entertainment slechts een fractie van de omzet van de uitgever uitmaken. Ook was hij de laatste jaren veel bestuurlijke aandacht kwijt aan de lastige sector. Zo zette Europees Commissaris Van Miert HMG de voet dwars door producent Endemol te weigeren als aandeelhouder van de mediagroep. Verder moest Brentjens vorig jaar hard ingrijpen toen bleek dat bestuurders van HMG zich schuldig gemaakt hadden aan belangenverstrengeling. Ook de benoeming van Pieter Porsius als sterke man bij HMG ging allesbehalve van een leien dakje. Nu die benoeming achter de rug is en het eerste herstel van de resultaten zichtbaar is, lijkt het moment daar om het belang te verkopen. Natuurlijk zegt VNU officieel dat het gaat om ,,een strategische overweging'', dat omroep ,,geen kernactiviteit'' meer is, en dat VNU zich in de sector niet meer kan meten met grote partijen als Murdoch en Bertelsmann. VNU heeft met de Gouden Gidsen en groeiende activiteiten in de professionele uitgeefsector inmiddels bovendien een bredere basis. Maar de gehanteerde argumenten klinken toch vooral als bedrijfskundige cliché's. VNU zegt dat de marktomstandigheden geen rol spelen, maar het belang is thans veel beter te verkopen. Vorig jaar, met een verlies van bijna 50 miljoen gulden en een rampzalige zaak rondom belangenverstrengeling, zou VNU de aandelen in HMG waarschijnlijk aan de straatstenen niet zijn kwijtgeraakt. Met Porsius aan het roer en het eerste financiële herstel zijn de kansen op een redelijke koper aanzienlijk beter. Het zou niet de eerste keer zijn dat in Haarlem opportunisme het richtsnoer vormde.