NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

DE KILLING FIELDS van Pol Pot vormen geen uitzondering. Zij werden voorafgegaan door de massaslachtingen die werden aangericht bij het aantreden van Soeharto, zij werden gevolgd door de genocides in Bosnië en Rwanda.

Het bijzondere ervan was dat zij niet in het teken stonden van de vernietiging van een tegenstander, van een rivaal, maar het uitvloeisel waren van een mechanisch maatschappijbeeld. Pol Pot en zijn Rode Khmer slaagden in de destructie van het geletterde bestand van de Cambodjaanse bevolking. Het dragen van een bril, het spreken van enkele woorden in een vreemde taal, het lezen van krant of boek waren afdoende om te worden vermoord. In betrekkelijk korte tijd werd een volk beroofd van zijn artsen, zijn leraren, een cultuur ontdaan van zijn voorgangers en denkers. De schade die de Rode Khmer heeft veroorzaakt, blijft niet beperkt tot de generatie die de beweging dodelijk heeft getroffen.

De onbeantwoorde vraag is altijd weer hoe het zover heeft kunnen komen en waarom er niet is ingegrepen. De feiten waren destijds bekend. De Rode Khmer was aanvankelijk een instrument van de Vietnamese communisten bij de onderwerping van Indochina. De inname van Pnom Penh kwam kort na de inname van Saigon, beide mogelijk geworden door de terugtrekking van de Amerikanen uit het gebied een paar jaar eerder. Het feit dat de VS Cambodja in hun oorlog tegen de communisten betrokken, laat onverlet de verantwoordelijkheid van diezelfde communisten. Zij meenden de geschiedenis aan hun kant te hebben. Pas toen de Rode Khmer zich losmaakte van zijn Vietnamese beschermheren en zich keerde tegen de Vietnamese minderheid in Cambodja besloot Hanoi een einde te maken aan dit uiteindelijk op zelfvernietiging gerichte schrikbewind.

Cambodja bleef ook na het einde van Pol Pots monsterlijke experiment een speelbal van de grote mogendheden. Ideologisch sloot de Rode Khmer aan bij het maoïsme. De vijandschap tussen de Sovjet-Unie en China zette zich voort in de vijandschap tussen de communistische partij van Vietnam en de Rode Khmer, een vijandschap overigens die ook etnisch was bepaald. De Amerikanen beriepen zich op het volkenrecht om hun erkenning van de Rode Khmer als vertegenwoordiger van Cambodja in de Verenigde Naties een schijn van legitimiteit te geven. Vietnam was in de Amerikaanse wijze van zien de agressor en China de zwakkere van de twee communistische supermachten. Realpolitik bepaalde de Amerikaanse en meer in het algemeen de Westerse houding.

DE SLACHTPARTIJEN van de afgelopen decennia tonen aan dat de wereld geen antwoord heeft. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog werden de Verenigde Naties in het leven geroepen om de gruwelijkheden van oorlog en uitroeiing te voorkomen. De beperkingen van die instelling zijn inmiddels bekend. De VN zijn succesvol gebleken juist bij het weer op de been helpen van Cambodja, maar daar staan zware teleurstellingen tegenover. Bij zijn recente korte bezoek aan Rwanda heeft president Clinton zich met zoveel woorden ervoor verontschuldigd dat de internationale gemeenschap langs de kant is blijven staan toen in dat land een groot deel van de bevolking over de kling werd gejaagd. Ook die presidentiële woorden bieden geen uitzicht op voldoende inspanningen wanneer zich ergens in de wereld weer een moorddadige explosie voordoet.

Pol Pot is dood. Het voornemen om hem te berechten heeft te laat gestalte gekregen. Het raadsel dat hij is gebleven, gaat mee in zijn graf. Bergen schedels, de killing fields met hun nauwelijks begraven menselijke resten zijn zijn erfenis. Maar niet alleen de zijne. Zij zijn ook de nalatenschap van een megalomane ideologie die alle menselijkheid had afgelegd en van een apathie die sindsdien geschiedenis maakt.