NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

OM 16.07 UUR kwam gisteren een einde aan het voortbestaan van de Nederlandse gulden. Op dat moment schorste Kamervoorzitter Bukman de vergadering en was het duidelijk dat een ruime meerderheid van de Tweede Kamer steun gaf aan het voornemen van het kabinet om in het eerste weekeinde van mei de Nederlandse deelname aan de Economische en Monetaire Unie (EMU) te bezegelen.

Een EMU die in 1999 begint met elf landen, inclusief Italië. Hoewel het formele besluit op 3 mei op een ingelaste Europese top in Brussel valt, voerde de Kamer een beslissend debat over een historisch onderwerp. De gulden, waarvan de eerste vermeldingen stammen uit de veertiende eeuw, is over achteneenhalve maand niet meer dan een verschijningsvorm van de euro.

De vier grote fracties in het midden van de Nederlandse politiek - PvdA, CDA, VVD en D66 - zijn, zij het met nuances, voorstander van de Europese integratie en van de monetaire unie. Ook de VVD, lange tijd gespleten tussen de liberale bancaire handelstraditie en de inflatievrees van de traditionele couponknipper, heeft vastgehouden aan het euro-perspectief. De oppositie tegen de EMU komt van de kleine politieke partijen ter linker en ter rechter zijde. Om ideologisch uiteenlopende redenen zijn de rechtzinnige christelijke partijen (verlies van de nationale soevereiniteit), GroenLinks en de Socialistische Partij (beide tegen het 'neoliberalisme') tegenstanders van de euro.

Als enige EU-land heeft Nederland een voorbehoud gemaakt ten aanzien van Italië. Dit voorbehoud houdt in dat er duidelijkheid moet zijn over voldoende parlementaire steun in Rome voor de verdergaande saneringsplannen van het Italiaanse kabinet. Aanstaande vrijdag zal premier Prodi zijn begrotingsplannen voor de komende vier jaar presenteren, en uit Rome komen signalen dat hij er in slaagt hiervoor inderdaad brede parlementaire instemming te mobiliseren. Maar het blijft een risico. In de woorden van VVD-leider Bolkestein: ,,Het is het Italiaanse budget, maar het gaat om onze gulden.''

DE VVD KREEG van de andere partijen pek en veren over zich uitgestort om de 'U-bocht' die de partij zou hebben gemaakt. Dat valt te bezien. De VVD heeft zich hard opgesteld en daarmee meer bereikt dan andere partijen. Plichtmatig hebben die wel steeds gepleit voor een 'harde euro', maar geen van hen heeft zich daarvoor daadwerkelijk ingezet. Het was dus nogal opportunistisch van de fractieleiders van CDA, PvdA en D66 om Bolkestein een draai te verwijten terwijl zij passief meesurfden met het kabinetsstandpunt. En natuurlijk, uiteindelijk kozen de liberalen voor realiteitszin en accepteerden zij de geringe speelruimte voor Nederland in het Europese krachtenveld. Daarmee volgde de VVD-fractie haar minister van Financiën, die in Italië inmiddels bekend staat als il duro Zalm.

Met de nadruk op de toetredingscriteria is uit het oog verloren welke ingrijpende veranderingen de komst van de euro voor de deelnemende landen met zich mee zal brengen. De doelstelling in het Stabiliteitspact om onder normale economische omstandighden te zorgen voor een begroting 'in evenwicht of met een overschot' is in geen van de verkiezingsprogramma's van de Nederlandse politieke partijen volledig terug te vinden. PvdA-fractieleider Wallage vraagt als het om begrotingsruimte gaat uitsluitend aandacht voor extra uitgaven voor de onderwijs- en zorgsector. Dat deed hij ook in het EMU-debat van gisteren. Zalm kon dan ook ironisch opmerken dat Italië over enkele jaren wellicht een lager begrotingstekort zal hebben dan Nederland.

Een andere blinde vlek is ECB, de Europese Centrale Bank. In het Kamerdebat ontstond gisteren de grootste opwinding over een motie van de VVD voor een harde Nederlandse opstelling ter ondersteuning van de kandidatuur van Wim Duisenberg als eerste president van ECB. Nog afgezien van de last die onderhandelaar Kok van een dergelijke uitspraak zou hebben in zijn eindspel met Frankrijk om de benoeming van Duisenberg, miskent een dergelijke oproep de onafhankelijkheid van ECB. Het rentebeleid dat vanaf volgend jaar door de centrale bank in Frankfurt wordt gevoerd, is van veel ingrijpender betekenis.

HET REQUIEM van de gulden was na een debat van zeven uur en zeven minuten afgesloten. Het debat is gevoerd, ook al ging het bij vlagen meer over Nederlandse politieke discussiepunten dan over Europa. In het volle besef van de grote belangen die op het spel staan en de risico's die aan een dergelijke onomkeerbare stap kleven, heeft het parlement zijn vertrouwen uitgesproken in deelname aan het Europese monetaire avontuur. Het had niet anders gekund.