NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

TRACY METZ
't Is een gekmakende ervaring, het kijken naar het programma Graphic design: State of the Art dat Rob Schröder maakte voor VPRO-Laat vanavond.

Beelden, letters, gezichten, geluiden, meningen en namen, websites en email-adressen suizen in de montage van J.P. Luijsterburg over het scherm, je wordt bestormd en opgezweept door de duizelingwekkende mogelijkheden van internet, computers en het menselijke brein. Soms zijn die beelden zo hevig en fascinerend, dat je niet meer hoort wat er onderwijl gezegd wordt. Programmeer daarom nu meteen de video, dan kun je later de woorden en de beeldenweelde tot je door laten dringen, en hou een pen bij de hand om een hele reeks interessante web-adressen te noteren.

Samen met Lies Ros was Rob Schröder oprichter van het Amsterdamse grafisch ontwerpbureau Wild Plakken; een aantal jaar geleden ontpopte hij zich bij de VPRO als tv-maker. Dit programma gaat dus over zijn eigen wereld. Dat mag nooit een voorwaarde zijn om een goed programma te kunnen maken, maar een voordeel is het wel, want hij zoekt antwoorden op vragen die hem hoogstpersoonlijk bezighouden. Zoals: wat ís grafisch ontwerp en wat is de rol van de ontwerper nu muziek, reclame, schilderen, schrijven en informatietechnologie steeds meer in elkaar overlopen? Schröder is in Amerika, Engeland en Nederland op bezoek gegaan bij een flink aantal toonaangevende, veelal jonge bureau's. Hij toont voorbeelden van hun werk - helaas is niet altijd meteen duidelijk wat van welk bureau is - en laat een aantal van hen aan het woord (waarbij opnieuw opvalt dat veel ontwerpers zich beter uitdrukken in beelden dan in woorden). Het werk van de grafisch ontwerper lijkt steeds meer op dat van de architect, zegt de Amerikaan Gong Szeto: een website heeft veel weg van een gebouwde omgeving. Peter Girardi van het Amerikaanse bureau Funny Garbage vindt zijn werk steeds meer informatie-management: de ontwerper bedenkt niet alleen de vorm van de (reclame)boodschap maar de toegang ertoe, wat hij het 'navigatiesysteem' noemt: ,,Ik ben nu half ontwerper, half auteur.'' Behalve reclames voor Levi's maken de drie jongens van het Engelse bureau Fuel ook vrij werk. 'Pure Fuel' bijvoorbeeld, een boek vol beelden dat de kijker geen ander houvast voor zijn begrip geeft dan zijn eigen associatief vermogen - en daarmee de grenzen aftast van de beeldgeletterdheid van de lezer/kijker.

Wat een gelukkig toeval dat er net vanavond in De Balie in Amsterdam een bijeenkomst is over de denkbeeldige 'beeldenlijst', een lijst van beelden die naar analogie van de boekenlijst op school, tot onze hedendaagse culturele repertoire horen. Steven Heller, de wat pedant uitgevallen art director van de New York Times en een van de twee beschouwers die hier worden opgevoerd, heeft hier een interessant standpunt over. Hij vindt het jammer dat de kloof tussen het vrije werk en het werk in opdracht steeds kleiner wordt, uit vrees dat het allemaal op elkaar gaat lijken.

Tenslotte stelt Max Bruinsma, hoofdredacteur van het Engelse blad Eye en de andere beschouwer, de vraag wat de taak van de ontwerper is in deze naadloze multi-media kluwen. ,,De ouderwetse ideologische opvatting van ontwerpen is dat de wereld er beter van wordt. Ik ben bang dat de ontwerper die hoge doelstelling niet meer kan waarmaken. Nu is zijn verantwoordelijkheid gelegen in het redden van betekenis uit de zee van mededelingen die ons overspoelt.'' Een nog simpeler waarheid is dan al eerder in het programma vertolkt door een van de jonge oprichters van het Nederlandse bureau Dept, dat veel voor het uitgaansleven ontwerpt maar ook voor de PTT een postzegel heeft gemaakt: ,,Iedereen kan een computer kopen, maar als je geen ideeën hebt, wordt het nog steeds niks.''

VPRO-Laat: Graphic design: State of the Art, Ned. 3, 23.25-0.16. De Balie, Lessen in Beeld deel 2: kijken voor je lijst, 20.30u, res. tel. 020 553 5100.