NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

PIETER STEINZ
Dat Ben Hur morgenmiddag om vijf over drie begint, zou je een gebrek aan timing kunnen noemen.

Natuurlijk: er is geen betere dag dan Goede Vrijdag voor het uitzenden van een film die zijn apotheose heeft in de kruisiging van Christus. Maar volgens Mattheüs (27:45) eindigde het lijden van Jezus 'omstreeks het negende uur', oftewel rond drieën Romeinse tijd. De evangelist voegt eraan toe dat de toeschouwers op Golgota toen al 3 uur in duisternis hadden doorgebracht - nog altijd 37 minuten minder dan de miljoenen mensen die sinds 1959 William Wylers versie van Ben Hur A Tale of the Christ in de bioscoop zagen.

Ben Hur, het verhaal van een door de Romeinen dwarsgezeten joodse edelman, is een film die je in de bioscoop moet zien. De spectaculaire decors, de massascènes, het oogverblindende Technicolor, de galmende dialogen van hoofdrolspeler Charlton Heston, de zeeslag met galeien - het komt allemaal veel minder tot zijn recht op de televisie. De linker- en rechterkant van het 'Camera 65'-beeld (breder dan Cinemascope!) worden rigoureus afgesneden, en alleen de beroemde wagenrenscène wordt 'widescreen' geprojecteerd - en dus gereduceerd tot een dun reepjeToch blijft Ben Hur hoe dan ook de moeite waard, zelfs als je de kolossale speelduur in aanmerking neemt. Niet alleen omdat het verhaal (naar de roman uit 1880 van Lew Wallace) grossiert in spanning en sentiment, maar ook omdat de veertig jaar oude film zich telkens weer op nieuwe manieren laat bekijken: als religieus traktaat over boete en vergeving, als jaren-vijftigvisie op het Romeins imperialisme, als voorloper van de rampenfilms uit de jaren zeventig. Twee jaar geleden maakte de documentaire The Celluloid Closet nog aannemelijk dat de verhouding tussen Ben Hur en zijn Romeinse jeugdvriend Messala (de rode draad van de film) niet anders dan als homoseksueel geïnterpreteerd kon worden.

En nu, in 1998, kijken we naar Ben Hur als naar een Titanic avant-la-lettre. Wylers film kostte net als die van James Cameron twee keer het Hollywood-maximum (4 miljoen dollar); hij was even megalomaan van lengte en opzet, en hij sleepte precies even veel Oscars binnen (11). Zelfs het diepere thema - ondergang van een beschaving - is hetzelfde. Bij Wallace en Wyler luidt de Kruisiging het einde van Rome in; bij Cameron is het de 19de-eeuwse heersende klasse die moreel failliet wordt verklaard. Golgota is ijsberg geworden.

Ben Hur (William Wyler, 1959, VS). Morgen, BBC1, 15.05-18.30u. (en zaterdag, België 1, 13.30u.)