NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

VOORMALIG Amerikaans senator George Mitchell heeft vannacht een vredesplan ingediend voor Ulster.

Hij wenst uiterlijk donderdagavond een reactie van de betrokken partijen: de Britse en de Ierse regering en vertegenwoordigers van de verschillende groeperingen in Groot-Brittanniës Noord-Ierse provincie. Het plan is het resultaat van vooroverleg dat Mitchell de afgelopen tijd met beide regeringen en met de contestanten heeft gevoerd. De oud-senator liet zijn aankondiging vergezeld gaan van de waarschuwing dat nog een groot aantal punten open staan die intensieve onderhandelingen vergen. Maar kennelijk heeft hij voldoende gemeenschappelijke grond gevonden om tot een omvattend voorstel te komen. De tijdsdruk moet de rest doen. Ik vier Pasen thuis, liet hij zijn vrouw weten.

De hoofdpunten die moeten worden geregeld zijn de positie van een Noord-Iers parlement, de relatie tussen Ulster en Ierland en de relatie tussen Ulster en het Verenigd Koninkrijk. Het Britse leger greep eind jaren zestig in juist omdat de rooms-katholieke minderheid te zwak bleek om zich sociaal, economisch en politiek staande te houden. In het Ulster-parlement, het Stormont, was zij ondervertegenwoordigd, de door protestanten gedomineerde Ulster-politie en militante protestanten belaagden de katholieke buurten en in de door protestanten geleide bedrijven werden de minste baantjes aan katholieken toebedeeld. De regering in Londen reageerde met opheffing van de Noord-Ierse volksvertegenwoordiging en de instelling van direct bestuur.

EEN NIEUW PARLEMENT zal garanties moeten bieden dat een terugkeer van de oude toestand uitgesloten is. Directe invloed van de Ierse republiek op het provinciale bestuur zal een van de zekeringen moeten zijn die kortsluiting voorkomen. Van Dublin wordt als tegenprestatie vermoedelijk een grondwetswijziging verlangd: de bepaling dat Ierland een en ondeelbaar is dient te worden geschrapt. Voor de Ulster-protestanten is voorwaarde dat een band blijft bestaan met wat zij zien als het Britse moederland. In Ulster zijn zij in de meerderheid, in Ierland zouden zij een kleine minderheid vormen. Het resultaat zal een ingewikkelde bestuursconstructie zijn, met alle risico's in de toekomst van dien, maar strakkere lijnen zullen partijen niet aanvaarden. Een overeenkomst kan niet zonder een zekere mate van dubbelzinnigheid.

Beweging in de vastgelopen en chronisch gewelddadige verhoudingen in Ulster kwam er tijdens de regering van John Major toen deze zich bereid toonde Sin Fein, de politieke arm van de katholieke terreurgroep IRA , als onderhandelingspartner te erkennen. Maar de IRA weigerde verder te gaan dan een bestand en verwierp de eis de wapens in te leveren nog voor er echte onderhandelingen waren begonnen. De nieuwe impasse duurde tot de regering van Tony Blair aantrad. Blair vroeg Clinton te bemiddelen. De Amerikaanse president vond in partijgenoot Mitchell de ervaren politicus die zou kunnen bereiken wat generaties lang ondenkbaar was geweest: vrede in Ulster en een begin van verzoening van de Ulster-protestanten met het idee van een band met de Ierse republiek.

DE IRA, in de jaren zestig een kwijnende organisatie, verwierf in de jaren zeventig bij de rooms-katholieke bevolking van Ulster nieuwe populariteit als beschermer tegen Britse willekeur. De terreur van de IRA zelf, protestants extremisme, Londense dubbelzinnigheid en de aanwezigheid van Britse soldaten die zich van tijd tot tijd aan excessen overgaven versterkten de positie van het Ierse Republikeinse Leger. Maar gaandeweg hebben ook de politieke leiders die aan de IRA verwant waren moeten erkennen dat geweld slechts tegengeweld uitlokte en hun doel, vereniging met de Ierse republiek, geen millimeter dichterbij bracht.

Mitchell heeft de deelnemers aan de onderhandelingen bezworen geen details over zijn voorstellen naar buiten te brengen. Levens staan op het spel, zei hij. Die uitspraak toont dat zelfs als er snel een overeenkomst tot stand komt, geweld niet is uitgebannen. Terreur is een verslaving. Splintergroepen die zich niet in een overeenkomst kunnen vinden, zullen mogelijk voortgaan met het plegen van aanslagen. Dat zal de uitvoering van een akkoord verder bemoeilijken.