NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door onze redacteur ROBERT MISSET
Zijn mobiele telefoon piept nog net niet tijdens de partijen, maar dammer Harm Wiersma lijkt altijd tijd te kort te komen. De rusteloosheid straalde ook uit zijn ogen toen hij een uur te laat het Oranjehotel in Leeuwarden binnenrende.

Een bouwproject, een gast die veel aandacht vraagt en tussendoor ook nog het NK in Hoogezand-Sappemeer, waar alle ogen zaterdag op hem waren gericht. Geen wonder eigenlijk dat Wiersma bij zijn rentree op eieren moest lopen om een blamage tegen Johan Krajenbrink te voorkomen.

Gastcommentator Ton Sijbrands voorspelde tijdens het middenspel dat zijn oude rivaal alleen nog op remise mocht hopen. ,,Maar Harm heeft in dit soort standen wel vaker kans gezien nog te ontsnappen.'' Dat gebeurde dan ook en gisteren had de zesvoudig wereldkampioen geen kind aan debutant Alex Mathijsen, waardoor hij één punt achter koploper Gérard Jansen staat. Eindelijk kan Wiersma zich weer geheel concentreren op zijn oorspronkelijke beroep, want de afgelopen jaren had hij zich voornamelijk als zakenman gemanifesteerd. Vier jaar geleden combineerde Wiersma het eerste deel van zijn tweekamp met titelhouder Tsjizjov in Rusland met de handel. Zo moest de damgrootmeester even bellen om één miljoen flessen wodka uit de haven van Riga los te krijgen en exporteerde hij afgekeurde gokautomaten naar Moskou waar ze op menig metrostation zijn geïnstalleerd. Wiersma heeft die activiteiten nu op een laag pitje gezet. ,,Omdat ik het dammen er op een gegeven ogenblik maar een beetje bij deed en dat kon onmogelijk de bedoeling zijn.''

Hoewel ook Wiersma ontdekte dat Moskou momenteel veel weg heeft van het Chicago uit de jaren twintig waar de miljoenen voor het oprapen liggen, dreigde hij ook verstrikt te raken in de bureaucratie. ,,Van de mafia heb ik in elk geval weinig last gehad. Wel van de ondoorzichtige regelgeving, de douane en noem maar op. Die zaken kostten me te veel energie.'' Hij vond in Rusland wel zijn nieuwe liefde. Wiersma: ,,De mentaliteit van de mensen in het Oostblok heeft me altijd aangetrokken. Het zijn niet zulke druktemakers als de Amerikanen. De Russen hebben charisma, gevoel voor cultuur én historisch besef. Daarom heb ik in het verleden ook graag in Rusland gespeeld.''

Nu komt hij er nog zelden. Sinds zijn ongeluk in 1996 heeft Wiersma zijn werkterrein afgebakend. De sportman wint het nu weer van de zakenman. Twee jaar geleden werd hij plotseling onwel, zakte in elkaar en kwam zo ongelukkig terecht dat hij er een schedelbasisfractuur aan overhield. Wiersma: ,,Het was in feite een onbenullig incident. Ik had iets verkeerds gegeten en ik werd beroerd. Ik kwam zo hard op mijn kop terecht dat de revalidatie bijna twee jaar heeft geduurd. Ik functioneer pas sinds kort weer voor honderd procent. Zelfs mijn karakter is door het ongeluk veranderd, dat was een bizarre ervaring.''

Soms herkende Wiersma zichzelf niet meer. ,,De neuroloog had me al gewaarschuwd. Ik reageerde feller en scherper dan ik van mezelf gewend was. Ik was voortdurend met mezelf in debat. Als ik ergens kwaad om werd, vroeg ik me af of dat voor dat ongeval ook zou zijn gebeurd. Tegelijkertijd heb ik een scherper oog gekregen voor mijn omgeving. Een barst in je kop is niet bevorderlijk voor het dammen. Toch heb ik het idee dat ik de beschikking heb gekregen over een tweede bewustzijn. Ik ben benieuwd of mijn spel er een nieuwe dimensie door kan krijgen.''

Maar of Wiersma het dammen ooit een beter imago kan bezorgen? Blijft zijn sport niet het stiefkind van het schaken? Om zijn beroep een professioneel aanzien te geven, onderstreept de bondscoach vooral zijn marktwaarde. ,,Dammen mag van mij best elitair zijn en voor exclusiviteit moet worden betaald'', zegt Wiersma. ,,Daarom heb ik bij de bond ook startgeld bedongen alvorens me beschikbaar te stellen voor het NK. Het grote publiek denkt helaas nog steeds dat dammen een spelletje is, een beetje schuiven met die stenen. De diepgang van het damspel gaat aan de meeste mensen voorbij.''

Zo vreemd is dat ook niet in een sport die wordt ondermijnd door de geringe winstmarges. Wiersma, instemmend: ,,Misschien is het spel wel zo ondoorgrondelijk dat zelfs de weg naar de overwinning bijna niet te vinden is. Zeker aan de top zijn de niveauverschillen zo klein dat remises vaak onvermijdelijk zijn. Nou en? Sinds wanneer is een gelijkspel minderwaardig? Het is dus onze taak de schoonheid van een remise uit te leggen. Je moet voorzichtig zijn met het invoeren van nieuwe spelregels.''

Die nieuwlichterij doet hem huiveren. ,,Ook dammers spelen al sets in plaats van partijen en er is zelfs gedacht aan het toekennen van bonuspunten voor het behalen van een dam'', zegt hij, bijna verontwaardigd. ,,Maar ik vind dat een versneld speeltempo niet tot excessen mag leiden. Het is toch bespottelijk dat een wereldtitel schaken wordt beslist in vluggertjes van vijf minuten? Ik kan een dergelijk WK niet serieus nemen. De schaakgrootmeesters hebben zich wel erg snel neergelegd bij dit potsierlijke concept, omdat ze vorstelijk kregen betaald. Maar het is een gevaarlijke tendens dat de sponsor tevens bepaalt welke spelregels worden gehanteerd. Straks heeft een bokser zijn partij pas verloren als hij dood neervalt, omdat de geldschieters dat het leukste vinden.''

Hoewel Wiersma zich verzet tegen een te grote invloed van de commercie is het zakenleven zijn onmisbare partner in de door hem ontworpen revolutie. Zij het een fluwelen revolutie waarvan vooral de elite moet profiteren. Wiersma droomt van een alternatief voor het huidige wereldkampioenschap, omdat hij niet langer wenst te worden omringd door krullenjongens of notoire remiseschuivers. Twee jaar geleden sneuvelde de zesvoudig wereldkampioen op het WK in Ivoorkust al in de voorronde en verloor hij zelfs van de enige vrouwelijke deelneemster Goloebjeva.

,,De topspelers worden onvoldoende beschermd in de huidige opzet'', klaagt Wiersma. ,,In Ivoorkust deden wel veertig spelers mee van wie de meeste niet op een WK thuishoren. Het systeem met groepen slaat nergens op, als die formule wordt gehandhaafd doe ik niet meer mee. Ik sta niet alleen in die kritiek. Zelfs Rob Clerc, die toch tweede werd in Ivoorkust, had moeite met het systeem. Ook bij het schaken kon iedereen een maand lang meedoen om de wereldtitel, ik vind dat niet geloofwaardig.''

Wiersma hoopt binnenkort zijn variant op het WK te presenteren. ,,Zonder dat ik zoals Kasparov een nieuwe bond wil oprichten, want daar komt heel veel bij kijken. Natuurlijk heb ik wel eens met die gedachte gespeeld. Maar ik vind ook weer niet dat alleen enkele toppers het voor het zeggen moeten hebben. Waar het mij om gaat is een wereldkampioenschap te ontwerpen dat ook commercieel aantrekkelijk is.'' Het idee is simpel. Zet de beste twaalf dammers van de wereldranglijst bij elkaar en iedereen begrijpt dat de winnaar zich in theorie wereldkampioen zou mogen noemen.

Wiersma: ,,Ik noem mijn toernooi bewust geen WK, maar een toptoernooi voor de wereldtop. Ik heb wel de garantie dat alle topspelers, waaronder Tsjizjov, Schwarzmann, Valneris, Sijbrands, Clerc, enkele Afrikanen en ik, zullen deelnemen. Ik kan slechts een tipje van de sluier oplichten, maar dit toernooi zal nog dit jaar plaatsvinden. Je kunt het prijzengeld nog niet vergelijken met de bedragen die in het schaken omgaan. Het dammen kent geen steenrijke voorzitter als FIDE-president Iljoemzjinov. Maar als mijn toernooi een succes wordt en tot een alternatief WK kan uitgroeien, heb ik daar uiteraard geen problemen mee. Al is het storend dat zo'n initiatief moet komen van een speler die daar eigenlijk helemaal geen tijd voor heeft.''