NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Auteursrecht op de digitale snelweg

W. Sorgdrager
In het hoofdredactioneel commentaar van 25 maart spreekt deze krant haar vrees uit voor 'draconische (auteursrechtelijke) maatregelen' van de Wereld Organisatie voor Intellectueel Eigendom ( WIPO ) en de EU . Het vrije verkeer van informatie zou op het spel staan en de stem van de gebruikers, intermediairs en consumenten van het Internet zou te zwak doorklinken in Brussel. Op welke maatregelen nu precies gedoeld wordt, is mij uit het commentaar niet duidelijk geworden. Maar hier is wel een spookbeeld geschapen en dat vraagt om een weerwoord.

Er bestaat internationaal consensus over de toepasselijkheid van het auteursrecht op het Internet. NRC Handelsblad mag daar anders over denken, maar het is een feit dat het Internet economisch en cultureel veel meer betekenis zal krijgen als er waardevolle informatie mee kan worden verspreid. Dat betekent niet dat Internet op slot moet worden gegooid, zoals het commentaar suggereert. Het betekent wèl dat (auteurs)rechthebbenden - zoals een krant of haar medewerkers - een zekere greep houden op hun uitingen om investeringen terug te verdienen en om een beloning te krijgen voor hun creativiteit, net zoals in de niet-digitale sfeer. Als wordt geregeld dat iedereen gratis de nieuwste cd's, films of krantenartikelen op Internet mag zetten en mag 'downloaden', dan is het waarschijnlijk snel afgelopen met de muziek-, film- en krantenindustrie. Wáár precies de grenzen liggen en wat je mag controleren en wat niet, is onderwerp van discussie. In ieder geval moet niet blind achter lobbygroepen worden aangelopen, noch die van rechthebbenden noch die van gebruikersgroepen of Internet-utopisten.

Draconische maatregelen zijn niet aan de orde. Ik geef toe dat er discutabele voorstellen in WIPO-verband aan de orde zijn geweest. Zo is voorgesteld om ook de zogeheten 'puur technische kopieën', die tijdens berichtenverkeer over het Internet worden gemaakt, onder het auteursrecht te schuiven. Maar deze voorstellen zijn juist (mede op aandrang van Nederland) tijdig van tafel verdwenen. De twee in december 1996 aangenomen WIPO -verdragen worden alom bezien als een evenwichtige regeling van het auteursrecht op Internet. Meer dan vijftig landen (waaronder de Verenigde Staten, de EU en alle EU -lidstaten) hebben die verdragen inmiddels ondertekend.

Aan de oppositie tegen die 'draconische maatregelen' lag ook een geslaagde lobby van Internet-tussenpersonen (telecomindustrie), bibliotheken en producenten van opname- en afspeelapparatuur ten grondslag. Groepen waarvan de stem in Brussel te zwak zou doorklinken, volgens deze krant. Van dat laatste is geen sprake (meer). Nota bene de telecomindustrie heeft er in niet onbelangrijke mate aan bijgedragen dat ook in het recente voorstel voor een EU -richtlijn de genoemde 'puur technische kopieën' zijn uitgesloten van het auteursrecht. Dit was een klinkende overwinning waar rechthebbenden niet gelukkig mee zijn. De 'hardware'-producenten hebben ook auteursrechtelijke aansprakelijkheden weten uit te sluiten: zij zijn niet verantwoordelijk voor de kopieën die u en ik kunnen maken met onze 'huis-tuin-en-keuken computer'. Dat niettemin ook netwerkbeheerders een zekere verantwoordelijkheid dragen voor wat er door en over hun netwerk gaat is internationaal en in EU -verband aanvaard. Kortom: wat de rechthebbenden willen, speelt mee, maar is niet beslissend.

Ook Justitie is van mening dat het recente EU -richtlijnvoorstel op enkele punten nog steeds te ver doorschiet richting rechthebbenden. Dat hebben we inmiddels laten weten bij de eerste besprekingen in Brussel over het voorstel, dat thans voor advies bij het Europees Parlement ligt. Dat laten we ook weten aan belanghebbende groeperingen.

Tot slot, ik heb - in een opiniestuk in deze krant - al in juni 1996 gewaarschuwd dat technische beveiligingen auteursrecht-vrij materiaal weer ontoegankelijk kunnen maken. De nieuwe technologieën bieden veel kansen maar ook gevaren. Eén van die gevaren is dat de techniek het auteursrecht zou kunnen vervangen. De vraag is welke waarborgen je dan nog hebt om te zorgen dat toegang tot informatie niet slechts onder voorwaarden van de makers en producenten geschiedt. Het in het auteursrecht bereikte evenwicht biedt daarop, naar alle waarschijnlijkheid, een beter antwoord dan het resultaat van een ongebreidelde technische wapenwedloop tussen gebruiker en rechthebbende.

W. Sorgdrager is minister van Justitie.