NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

In de Verenigde Staten ontstaat een mega-uitgever van consumentenboeken nu het Duitse Bertelsmann Random House heeft overgenomen. Een bedreiging voor auteurs, literaire agenten of boekhandels?

Door onze correspondent LUCAS LIGTENBERG

NEW YORK, 25 MAART. Met de acquisitie van Random House haalt het Duitse uitgeversconcern Bertelsmann een van de meest gerenommeerde Amerikaanse uitgeverijen in huis. Random House heeft in zijn stal onder meer de Paus, Norman Mailer, Gore Vidal, Michael Crichton en Anne Rice. Random House, nu nog onderdeel van Advance Publications, is een uitgever van algemene boeken, dus vooral fictie en non-fictie. Van het door Bertelsmann overgenomen uitgeversconcern maken tevens deel uit: Alfred A. Knopf, Ballantine, Crown, Fawcett, Fodor's en Modern Library.

De mega-overname sluit aan bij de Amerikaanse boekactiviteiten die Bertelsmann met dochter Bantam Doubleday Dell nu al in handen heeft. Het Duitse bedrijf zal al zijn Amerikaanse boekuitgevers onder één vlag verzamelen, en heeft daarbij aangekondigd haar activiteiten beter te gaan coördineren. Vroeger kon het gebeuren dat twee uitgeverspoten van Random House tegen elkaar opboden om een titel in de wacht te slepen. Random House begon in 1923 onder Bennett Cerf en Donald Klopfer onder de naam Modern Library. Ze hadden een kantoor, twee bureaus tegenover elkaar en een secretaresse. De twee deden alles zelf. Boeken sleten Cerf en Klokfer bij boekhandels door met stapeltjes de boer op te gaan. Dat lukte wonderwel en vier jaar later stond de naam Random House op de kaart. In 1960 nam het bedrijf een andere gerenommeerde uitgever over: Alfred A. Knopf. Random House had vorig jaar naar schatting 1,22 miljard dollar omzet. Het samenvoegen van Random House en Doubleday Bantam Dell levert een uitgeverij op met dit jaar een omzet in verkochte boeken van ongeveer 2 miljard dollar, verreweg de grootste in de Verenigde Staten. Op afstand worden de Bertelsmann-activiteiten in omvang gevolgd door uitgevers als Simon & Schuster, onderdeel van Viacom, met een omzet van 911 miljoen dollar in 1996, Penguin Putnam, eigendom van het Britse Pearson met een boekenomzet van 903 miljoen, Harper Collins (Rupert Murdoch) met een omzet van 737 miljoen, Time Warner Books met 290 miljoen en Holtzbrinck (263,8 miljoen).

Bij sommige Amerikaanse auteurs en agenten bestaat de vrees dat door de concentratie de voorschotten en salarissen zullen teruglopen. ,,Waar je voorheen twee grote bieders zag, is er nu maar een bieder'', aldus Peter Breen, hoofdredacteur van de vakpublicatie Book Publishing Report. Anderen zijn daar minder rouwig om want juist de laatste jaren zouden de biedingen voor de rechten van nieuwe titels excessief hoog zijn opgelopen. Auteurs als Tom Clancy en John Grisham krijgen 20 miljoen dollar voor elk boek. De in schandaal rondwentelende presidentiële adviseur Dick Morris kreeg van Random House een voorschot van 2,5 miljoen dollar.

Een andere vrees zou zijn dat 'ongeletterde proleten' het neusje van de zalm op boekgebied gaan bestieren, getuige een verklaring van Mark Crispin Miller, hoogleraar aan New York University. ,,De mensen die ons de opnamen van Puff Daddy's brachten zwaaien nu de scepter bij Knopf en enkele andere van de meest vooraanstaande imprints in dit land'', aldus Miller. Puff Daddy is een rapmuzikant bij het platenlabel Arista, ook eigendom van Bertelsmann.

De concentratie in uitgeversland is echter onvermijdelijk door de dalende of gelijkblijvende boekverkopen in de VS. Dat schreeuwt om meer efficiëntie in het uitgeven maar ook in de distributie. Bertelsmann is onlangs begonnen met het opzetten van een eigen verkooppunt op Internet, in concurrentie met boekhandels en online-verkopers als Amazon.com. Als daar de toekomst ligt voor de boekdistributie en volgens kenners is dat het geval zijn het allereerst de boekhandels die het te verduren krijgen en niet de auteurs en hun agenten.