NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

FRITS ABRAHAMS
Als het waar is dat succes vooral tot méér succes leidt, moeten we voor de gebeurtenissen van gisteravond even een uitzondering maken.

Het is 23.21 als het VPRO-programma Zeeman met boeken op Nederland 3 begint. Heel Nederland is inmiddels naar bed gegaan, op een groep van zeg 85.000 toegewijde boekenlezers na. Zij zijn extra benieuwd naar de kritische oordelen van de panelleden, want het zal over vijf Nederlandse boeken gaan - wat altijd spannender is dan een discussie over het nog niet vertaalde meesterwerk van een pas ontdekte schrijver uit het zuiden van Oeganda.

Voorzitter Michaël Zeeman vraagt de aandacht voor I.M., de bestseller van Connie Palmen. Het begint nog tamelijk rustig. ,,Ik ben bang dat het een roman is'', zegt theologe Jacobine Geel. ,,Het is geen goeie of geslaagde roman, maar ik raakte wel steeds meer geïntrigeerd door de onderneming'', zegt literatuurwetenschapper Ieme van der Poel.

Komaan dames, de zweep erover, horen wij historicus Maarten van Rossem denken - en hij barst los. ,,Als roman lijkt het me een pijnlijke mislukking. Ik vond het een waardeloze roman (...) Ironie en zelfrelativering ontbreken in dit meesterwerk. Het grootste deel is een stomvervelend verslag van de grote liefde. Het is een pijnlijk misverstand dat grote liefde automatisch in een grote roman eindigt. Ik zat met het klamme zweet in mijn handen. Bij hén krommen zich de vingers, bij mij de tenen. Je kunt iets veel mooiers over de liefde schrijven (...) Er wordt steeds getamboereerd op hun beroemdheid in Amsterdam, daar wordt tot vervelens toe mee gekoketteerd.''

,,Ze zet een grote marmeren plaat op zijn graf'', valt Van der Poel hem bij.

,,Het slot is mooi'', sust Geel nog.

,,Zij zuigt Meijer op'', zegt Van der Poel. ,,Het is één grote poging tot mythevorming, van Meijer blijft steeds minder over.''

,,Over die laatste dertig bladzijden kunnen we nog met sympathie spreken'', zegt Van Rossem, ,,maar de beschrijving van de liefde is van boeketreeksniveau.''

,,Ik vind het niet slecht geschreven'', zegt Van der Poel over de stijl, ,,hier en daar een cliché...''

,,Alles heeft een ondertoon van hysterische zelfingenomenheid'', zegt Van Rossem.

Nu stort ook Zeeman zich in de discussie. Zijn positie als voorzitter is een ongemakkelijke. Hij kan niet te opzichtig zijn oordeel opdringen. We zien hem altijd popelen van verlangen om óók iets te berde te brengen, maar hij moet zich enigszins inhouden. Hij compenseert dat meestal met grimmige uitroepjes en bijtende afrondinkjes. ,,Waarom moet dat allemaal in zulk kreupel proza'', roept hij uit.

Men gaat over op het vierde deel van Voskuils Het Bureau. Van Rossem: ,,De dood van zijn kat Jonas deed mij meer dan de dood van Meijer.'' Voil, Connie Palmen gefileerd.

Als ik haar boek nog niet gelezen had, zou ik het dan nu nog aandurven? Ik vrees van niet. Maar er is iets anders aan de hand. Iets vreemds. Ik heb het wél gelezen en ik kan me de bezwaren van de panelleden heel goed voorstellen. Al die ergernissen zijn tijdens het lezen ook bij mij regelmatig opgekomen, en tóch vond ik het een boeiend, soms aangrijpend boek dat ik per se zo snel mogelijk wilde uitlezen.

Dankzij dit boek begreep ik eindelijk iets van Ischa Meijer, die rare, grillige, bijzondere man. Ik kende, als iedereen die hem enigszins heeft gevolgd, in grote lijnen het verhaal van zijn jeugd, maar ik heb niet geweten dat het effect ervan op de rest van zijn leven zó verpletterend is geweest.

Het boek van Connie Palmen gaat over liefde en liefdeloosheid. De grote liefde tussen een man en een vrouw, de onbegrijpelijke liefdeloosheid van ouders die al hun kinderen verstoten. In de beschrijving daarvan overtuigde zij mij. Sommige mensen vergeef je hun zwakheden - sommige boeken kennelijk ook.

Zeemans programma is het aardigst als je als kijker-lezer geprikkeld wordt je mening voor jezelf opnieuw te formuleren. Dat moet Zeeman en zijn panelleden gisteravond bij een groot deel van die 85.000 kijkers uitstekend zijn gelukt.