NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door Menno Tamminga
Over je eigen werkgever schrijven is vragen om moeilijkheden. Zeker als het gaat om de gang van zaken bij een van zijn pensioenfondsen en de vraag waarom het fonds opeens bij de werkgever 8 miljoen gulden wil lenen.

Het gaat om het pensioenfonds van de Perscombinatie, uitgever van Het Parool, Trouw en De Volkskrant. De Perscombinatie kocht (met een half miljard gulden bankkrediet) eind 1995 Dagbladunie, de uitgever van onder meer Algemeen Dagblad en NRC Handelsblad. Dagbladunie heeft een eigen pensioenfonds.

De nieuwe combinatie, PCM Holding, heeft het pensioenfonds van de Perscombinatie 8 miljoen gulden geleend. De pensioenpremies worden vrijwel verdubbeld. De toezichthoudende Verzekeringskamer had het fonds geattendeerd op de noodzaak maatregelen te nemen. Zulke ingrepen worden niet geacht publiek bekend te worden. Dat geeft maar onrust. Vorige week had het Algemeen Dagblad de primeur.

Waarom moet een pensioenfonds, dat zijn geld belegt voor de financiering van (toekomstige) uitgaven zelf geld lenen? Er zal toch niets mis zijn? Het pensioenfonds is een interne zaak, luidt de bezweringsformule binnen PCM Holding. Pensioenfondsen komen uit een wat paternalistische cultuur. Gaat u allen rustig slapen. Zij lijken een interne aangelegenheid, maar wel met extern toezicht, van de Verzekeringskamer. In de fondsen gaat veel geld om, maar de meeste mensen hebben daarvoor geen interesse. In tegenstelling tot menige onderneming hebben fondsen geen plicht om de belangrijkste informatie openbaar te maken.

Is de geest van wijlen Robert Maxwell, de Britse media moloch, verdwaald aan de Amsterdamse Wibautstraat? Maxwell zat op zijn jacht, viel in zee en daarna bleek dat hij op grote schaal geld had onttrokken aan het pensioenfonds van de Mirror-kranten. Gevolg: de pensioenuitkeringen van journalisten en ander personeel werden danig gekort. De Britse regels voor onafhankelijk pensioenbeheer werden verscherpt.

In Nederland staan pensioenfondsen al apart van het bedrijf waarvoor zij werken. De meeste zijn stichtingen, met een eigen bestuur, geformeerd uit werknemers en werkgevers. De Verzekeringskamer heeft bovendien strenge richtlijnen, die verbieden dat een pensioenfonds meer dan vijf procent van zijn vermogen in zijn eigen werkgever belegt. De Verzekeringskamer controleert op basis van de informatie van het fonds zelf. Juist fondsen die fout zitten, blijken in de praktijk ook problemen te hebben om de Verzekeringskamer tijdig de verplichte informatie te geven.

Maxwell-achtige toestanden lijken bij een professioneel bedrijf als PCM Holding uitgesloten. Een bekwame directie. In de raad van commissarissen wemelt het ook van financiële prominenten. Van voorzitter W. Meijer (ex-PvdA-bewindsman, nu Raad van Beheer Rabobank) via A. Rinnooy Kan (bestuurslid ING, de een na grootste aandeelhouder) tot mr. D. Witteveen, topambtenaar van het ministerie van Financiën en voorzitter van een commissie die aanbevelingen deed voor modernisering van het pensioensysteem.

Waarom speelt PCM Holding voor bank bij zijn pensioenfonds? De Nederlandse pensioenfondsen zijn zelf schatrijk. Zij hebben vorig jaar zo'n 16 procent verdiend op hun vermogen. ABN Amro meldde gisteren dat zij in 1997 voor haar Nederlandse werknemers geen pensioenpremie heeft betaald. Zo veel extra kapitaal heeft het fonds. Scheelt tussen 150 miljoen en 175 miljoen gulden.

En de Perscombinatie? De pensioenpremies waren te laag, de beleggingen leverden te weinig rendement op. Of een combinatie van beide. Een ongeluk komt zelden alleen. Voorzitter J. van Ginkel van het bestuur van het fonds wil na ,,beledigende'' berichtgeving vorige week over het fonds niet meer met deze krant praten. De penningsmeester heeft evenmin trek en verwijst naar de voorzitter. En overigens is dit een interne zaak.

Te lage pensioenpremies zijn geen uitzondering. Door onkunde. De premies zijn bijvoorbeeld gebaseerd op achterhaalde levensverwachtingen. Of met opzet. De belangen van de werkgever winnen het dan van de belangen van de pensioengerechtigden. Dat is niet de bedoeling van de wetgever, maar wel begrijpelijk zolang werknemers en werkgevers de besturen van de fondsen domineren. Het pensioenfonds van Daf accepteerde een premiekorting toen het slecht ging met de werkgever, die kort daarop bankroet ging. Fokker verliet het pensioenfonds voor de metaalindustrie, omdat het bedrijf het zelf goedkoper kon. Toen Fokker in 1995 op de fles ging, miste het pensioenfonds de solidariteit die had bestaan als zij binnen de bedrijfstak was gebleven.

En dan zijn er de beleggingen. Dat moet op solide wijze gebeuren, zegt de wet. Het Perscombinatie pensioenfonds had relatief veel beleggingen in effecten met een vaste rente (weinig risico, gering rendement) en weinig in aandelen, die op langere termijn een hoger rendement opleveren. Dat kleine fondsen niet zo makkelijk veel in aandelen mogen beleggen als grote pensioenfondsen, is een zwak verweer. De regels zijn gelijk: wie meer in aandelen wil beleggen moet extra reserves hebben. Die buffer bouwt een pensioenfonds op door gestaag meer in aandelen te beleggen. Het kost geld als een fonds te conservatief belegt.