Morgan Freeman

In een serie profielen van gezichtsbepalende filmsterren deze week Morgan Freeman, de acteur met het gedistingeerde seksappeal die nu in rechercheur speelt in 'Kiss the Girls'.

Door DANA LINSSEN

,,Is Morgan Freeman the greatest American actor'', vroeg filmcritica Pauline Kael zich af in haar bespreking van Street Smart (1987), de film die de Hollywood-doorbraak betekende voor de toen al veteraan-acteur Freeman en hem een Oscar-nominatie voor beste mannelijke bijrol opleverde. Freeman oogste toen al zo'n twintig jaar bewondering als karakterspeler, maar kon pas na de rauwe rol van de van moord verdachte pooier Fast Black aanspraak maken op een plaatsje op de Olympus der filmgroten.

Morgan Freeman (Memphis, 1 juni 1937) had zichzelf aanvankelijk een carrière toebedacht bij de luchtmacht, maar zwaaide na een handvol dienstjaren af om acteerlessen te gaan volgen in Los Angeles. Als zijn officiële debuut geldt de door een geheel zwarte cast op het toneel gebrachte Broadway uitvoering van de musical Hello Dolly! Het is moeilijk je een jonge Freeman voor te stellen: zijn gezicht is inmiddels zo verbonden met verstandige en bedachtzame, maar vitale personages als dat van Ned Logan in de western Unforgiven, de voor een Oscar genomineerde rol van 'Red' in gevangenisdrama The Shawshank Redemption en natuurlijk zijn rol van rechercheur William Somerset in Se7en. Vooral doordat Freeman het in die laatste film geen moment aflegde tegen het veel jongere sekssymbool Brad Pitt, werd hij ook door de MTV-generatie als held binnengehaald. De romance die zijn karakter in Kiss the Girls (1997) krijgt met tegenspeelster Ashley Judd borduurt handig voort op dat gedistingeerde seksappeal.

Een uitstapje naar de andere kant van de camera permitteerde hij zich in 1983, met het niet onaardige Bopha!, een van de eerste anti-apartheidsfilms die vanuit een zwart perspectief wordt verteld. Het aan de kaak stellen van racistische sentimenten zou je de hidden agenda van zijn acteurschap kunnen noemen. Van de rol van eenvoudige chauffeur van de joodse Daisy in Driving Miss Daisy, de film waarvoor hij zijn tweede Oscarnominatie kreeg, tot zijn recente optreden in Steven Spielbergs slavernijfilm Amistad (1997), als de keurige abolitionist Theodore Joadson. Er is geen betere achternaam denkbaar dan 'Freeman' voor de personificatie van Spielbergs ideale zwarte: strijdbaar doch geïntegreerd en vol fatsoenlijk historisch bewustzijn. Een beetje zoals Freeman zelf, wiens droom het is om nog eens een western te regisseren waarin hij net als in Amistad verborgen Amerikaanse geschiedenis kan onthullen. Het is daarom wat bitter dat Freeman, die Kaels uitroep vorig jaar weer bevestigd zag met een 31ste plaats in de top 100 van beste filmacteurs aller tijden in het Britse filmtijdschrift Empire, ook wel omschreven wordt als ,,een van de weinige Amerikaanse zwarte acteurs die in staat is zijn huidskleur van zich af te spelen.''

Meer sterren