In: Kriterion, Amsterdam; Plaza Futura, Eindhoven; Cinemariënburg, Nijmegen; Kijkhuis, Leiden; 't Hoogt Utrecht; Liga 68, Groningen.

Idaho sluit als eerste de grenzen

Door RAYMOND VAN DEN BOOGAARD
Geen Marsmannetjes of andere buitenaardse wezens bedreigen ditmaal de Amerikaanse democratie maar - veel waarschijnlijker - een niet-aflatende stroom immigranten die van het politiek systeem een onderhandelingsmarkt tussen etnische groepen hebben gemaakt.

Tot op de dag dat Idaho de grenzen sluit voor een vliegtuig vol arme Pakistaanse weesjes, en deze kwestie uitmondt in een gewapend conflict tussen federale troepen enerzijds, en de milities en republikeinse reservetroepen van een aantal staten anderszijds. Dan is de tweede Amerikaanse burgeroorlog een feit.Scenarioschrijver Martyn Burke en regisseur Joe Dante, die eerder onder meer Gremlins (1984) maakte, hebben een lang niet oninteressante film gemaakt - een satire op bepaalde tendensen in het politieke systeem van de VS en de mores van gezagsdragers. Beide protagonisten in de burgeroorlog in wording hebben voortdurend andere dingen aan het hoofd: de gouverneur van Idaho (Beau Bridges) is gebiologeerd door zijn bronstige belangstelling voor een tv-verslaggeefster van Mexicaanse afkomst (Elizabeth Pena), en de president van de Verenigde Staten (Phil Hartman), door de vooruitzichten op herverkiezing en de adviezen van pr- raadgevers. Hoogtepunt op het gebied van politieke satire is een scène in het Amerikaanse Congres waarin men Sikhs, Chinezen, Koreanen, de zwarte nation of Islam enz. verwikkeld ziet in een tribalistisch spel van geven en nemen, dat in de plaats is gekomen van het systeem van vertegenwoordigende democratie.

Alle elementen van deze leerzame fabel zijn goed doordacht en ter zake, in het bijzonder het idee om het verhaal te laten vertellen door een oudere, zwarte televisiejournalist die zich nog kan herinneren hoe de beweging voor zwarte rechten in de jaren zestig er een was voor gelijke rechten en integratie in de grote Amerikaanse droom - niet voor groepsrechten. The Second Civil War is ook adequaat gefilmd, zij het in de wat vlakke stijl van veel Amerikaanse televisieproducties - de film was in eerste instantie bedoeld voor het Amerikaanse abonnee-kanaal HBO.

Toch lijkt The Second Civil War als satire niet helemaal van de grond te komen. Het nieuws-televisiestation van waaruit we de gebeurtenissen volgen ontbeert geloofwaardigheid - op geen enkele redactie ter wereld doet men zijn werk uitsluitend druk lopend en pratend. Dat maakt de film als commentaar op een modern nieuwsstation minder sterk. De karikatuur van de Amerikaanse president of de gouverneur is vervolgens niet bijtend genoeg om echt leuk te zijn, zeker niet op een moment dat een Amerikaanse president in werkelijkheid in nog veel grappiger problemen is verwikkeld dan die in deze film. Het lijkt alsof Dante en Burke niet hebben kunnen kiezen tussen óf een niet nadrukkelijk humoristische, politieke thriller gesitueerd in een nabije toekomt, óf een anarchiserend lachsucces in de stijl van Tim Burtons Mars attacks.

Nu schiet The Second Civil War - ofschoon alleszins bezienswaardig - in beide genres een beetje tekort.