NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Lokale en landelijke politici zijn zich maar al te bewust van de grote invloed van regionale televisiezenders, vooral in verkiezingstijd. Betrouwbare kijkcijfers zijn er niet, maar duidelijk is dat de plaatselijke zenders goed bekeken worden.

Door PETER DE BRUIJN en HERMAN STAAL

AMSTERDAM, 18 FEBR. Altijd maar met het achterhoofd in beeld. Alleen zijn haar is goed te zien, zegt hij gelaten over zijn verschijning op het Amsterdamse AT5. D66-fractievoorzitter A. Arda vindt zijn positie in de gemeenteraad van Amsterdam camera-technisch maar slecht. ,,Ik heb best mooi haar, maar het zou leuk zijn als mijn gezicht wat vaker in beeld kwam.''

Om burgemeesters, wethouders of raadsleden naar een radiostudio te krijgen is nog wel eens moeilijk. Maar een optreden op televisie? ,,Daar zetten ze alles voor opzij'', zegt hoofdredacteur P. Gaanderse van Omrop Fryslân. ,,Als lokale partijen een actie beginnen met affiches'', zegt zijn collega C. van der Wel van TV Rijnmond, ,,dan beginnen ze eerst bij ons de straat vol te plakken, in de hoop dat we er aandacht aan besteden.''

Amsterdam was bij de raadsverkiezingen in 1994 al het meest bekend met professioneel gemaakte lokale televisie door de zender AT5. Inmiddels hebben alle provincies regionale televisie gekregen. In sommige gebieden is er commerciële en publieke regiotelevisie. De zenders besteden volop aandacht aan de verkiezingen. Er zijn verkiezingsjournaals, lijsttrekkersdebatten en lokale opiniepeilingen.

Voor E. Dorscheidt, PvdA-campagneleider in Amsterdam, is AT5 dezer weken verreweg het belangrijkste medium. Elke ochtend belt hij even met de redactie om door te geven wat de PvdA die dag doet. ,,Of we een goede of slechte campagne voeren, zal voor 75 procent worden bepaald door AT5. Alleen daar kun je in één keer honderdduizend mensen bereiken.'' Volgens eigen opgave kijken 330.000 mensen per dag naar nieuwsuitzendingen van AT5; het potentiële bereike is één miljoen kijkers.

In 1994 heeft AT5 volgens veel Amsterdamse politici een grote invloed gehad op de verkiezingsuitslag. Dankzij de vele verkiezingsuitzendingen zou de politieke interesse in Amsterdam groter zijn geweest dan verwacht. De opkomst was met 57 procent 6 procent hoger dan in 1990. Vooral de PvdA wist van de toegenomen politieke interesse te profiteren. In tegenstelling tot de landelijke uitslag, waarbij de partij fors verloor, boekte de PvdA een lichte winst: van 26,1 procent naar 26,3 procent.

,,De PvdA had een goed georganiseerde AT5-campagne'', zegt D66'er Arda. De sociaal-democraten kwamen volop in beeld met professioneel gemaakte reclamespotjes en met goed getimede uitspraken van PvdA-raadsleden. Arda, destijds lid van het D66-campagneteam, zegt de mogelijkheden van AT5 toen te hebben onderschat. D66 verloor in Amsterdam één zetel, terwijl de partij elders sterk groeide.

Van onderschatting van AT5 zal bij D66 deze keer geen sprake zijn. Lijsttrekker J. van der Giessen bekende onlangs zelfs dat ze een pigmentvlek in haar gezicht heeft laten weghalen, omdat partijgenoten de vlek ,,hinderlijk hadden gezien op tv'', zo zei ze in een interview met Het Parool.

Onderzoeker J. Slot van het Amsterdamse Bureau voor Onderzoek en Statistiek plaatst een kanttekening bij het belang van AT5. De PvdA in Amsterdam kreeg in 1990 al een veel groter verlies te verwerken dan in de rest van het land. Landelijk werd dat verlies over twee verkiezingen, in 1990 en 1994, verspreid. In de hoofdstad gebeurde dat in één keer. Slot vraagt zich bovendien af of de politieke boodschap wel goed overkomt bij de lokale televisie. ,,Als je Amsterdammers vraagt waar de gemeenteraad over beslist, dan blijft de helft het antwoord schuldig.''

Volgens Pieter Tops, hoogleraar bestuurskunde aan de Katholieke Universiteit Brabant, staat de ontwikkeling van regio-televisie nog maar aan het begin. ,,Als ook de lokale democratie een televisiedemocratie wordt, zullen we dezelfde ontwikkelingen zien die we ook op landelijk niveau hebben gezien.'' Dat betekent bijvoorbeeld dat lokale bestuurders en partijen steeds afhankelijker zullen worden van een professioneel voorlichtingsapparaat. Veel partijen geven hun raadsleden in de gemeenten nu al cameratraining. Tops verwacht dat de opkomst van de regionale media zal leiden tot een ander type gemeentelijk bestuurder. ,,Het wordt steeds belangrijker om er goed uit te zien en goed gebekt te zijn. Dat kan betekenen dat partijen kandidaten daar ook meer op gaan selecteren en niet kiezen voor het type brave bestuurder.''

Het landelijke campagneteam van de PvdA heeft reclamespotjes laten maken voor de regionale radio en televisie. ,,Naar programma's op de regionale televisie kijken honderdduizenden mensen. Regionale televisie is dus belangrijk'', erkent Noortje van Oostveen, die in het campagneteam van de PvdA lijsttrekker Kok adviseert over zijn optredens in de media.

De regionale media spelen zo niet alleen een rol bij de verkiezingen voor de gemeenteraad, ook voor de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen zijn ze belangrijk. In 1994 had de PvdA succes met het ruime gebruik van de regionale media voor de landelijke campagne. De andere partijen zullen dat dit jaar ook doen, verwacht hoogleraar Tops. ,,Succes breeds succes.''

,,Het zijn niet de minsten die zich aanbieden voor een interview'', vertelt TV Rijnmond-hoofdredacteur Van der Wel. De PvdA heeft Kok al aangeboden. ,,Dan zullen we hem zeker ook ondervragen over problemen in onze regio. Anders hoeft het voor ons niet.'' Volgens de hoofdredacteur heeft de regionale televisie veel invloed, omdat regionale media dichter bij de burger staan dan de landelijke media. ,,Wij zijn de buurman, terwijl iemand als Karel van der Graaf meer een verre achterneef is.''

Regionale televisie biedt een aantal voordelen voor de nationale politicus, meent Tops. De boodschap kan goed op het publiek worden afgestemd. ,,In Brabant kun je bijvoorbeeld wat meer zeggen over de varkenspest.'' Daarnaast kan een politicus via een regionale zender brede lagen van de bevolking bereiken; bij een programma als 'Den Haag Vandaag' alleen politiek geïnteresseerden. Tops: ,,En het is voor een politicus ook een stuk prettiger dan ondervraagd te worden door Wouke van Scherrenburg in Den Haag Vandaag.''