NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

In: Cinecenter en Alfa, Amsterdam; Haags Filmhuis; 't Hoogt, Utrecht; Cinemariënburg, Nijmegen; Lantaren/Venster, Rotterdam.

Verheugende ode aan de liefde en de cinefilie door Peter Delpeut

De wereld verstild en in beweging

Door DANA LINSSEN
Honderd-en-nog-wat jaar geleden kwam de wereld voor het eerst in beweging. In een achterafzaaltje in het Grand Café in Parijs werd de eerste openbare filmvertoning gehouden. Binnen enkele dagen waren zelfs twintig voorstellingen per dag nog niet genoeg om de enorme rijen wachtenden te bedwingen. De wereld was hongerig naar rijdende treinen, fabrieksfluiten, stoomboten en exotische verten. Het heden was aangebroken.

Diezelfde drang naar dynamiek spreekt uit het ogenschijnlijk zo beheerste Felice... Felice..., die vorige week het Rotterdamse Filmfestival opende. Het is de eerste echte speelfilm van Peter Delpeut, voormalig programmeur van het Nederlands Filmmuseum. Delpeut heeft de afgelopen jaren een bescheiden reputatie opgebouwd met doordacht geconstrueerde found footage films, waarvan Lyrisch nitraat (1991) en The Forbidden Quest (1993) eerder de bioscoop bereikten. Ook voor Felice... Felice... vormde archiefmateriaal de grondslag, al waren het ditmaal geen filmbeelden, maar de ingekleurde foto's die negentiende-eeuwse fotografen als Baron von Stilfried, Hikoma Ueno en Felice Beato maakten van de Japanse Tiokado, de historische hofweg van Nagasaki naar Tokio.

Hoofdpersoon is een naar de Italiaan Beato gemodelleerde fotograaf (Johan Leysen) die naar Japan terugkeert om zijn geliefde O-Kiku terug te vinden. Hij hoopt te achterhalen of hun liefde wel oprecht was. Leysen speelt de fotograaf als een gereserveerde Europeaan die ondanks de honderden beelden die hij van Japan afdrukte moeite heeft te begrijpen dat een kop thee een liefdesverklaring kan zijnn die misschien wel veelzeggender is dan een herhaaldelijk uitgesproken 'ik-hou-van-jou'. Wat heeft Felice eigenlijk van die vreemde en fascinerende cultuur geleerd door er door de zoeker van zijn fotocamera naar te kijken? Zo wordt de reis die de fotograaf langs de Toikado aflegt vooral een zoektocht naar waarheid en betekenis.

Delpeut laat Felice reizen langs een panorama van zwierig gefilmde glasfotografieën. Alle exterieuren zijn afkomstig uit een album. Felice is verteller en hoofdpersoon tegelijkertijd doordat het verhaal is opgebouwd als een brief aan zijn broer Antoniono die wordt doorsneden met flashbacks.

Het is bewonderenswaardig hoe Delpeut ondanks al die strenge structuureisen toch zo'n betoverende film heeft kunnen maken. Moeiteloos manoevreert hij tussen overpeinzingen over de werkelijkheid en de liefde en illustreert dat in zijn production design. Het Japan dat hij nabouwde in een studio aan de Amsterdamse Duivendrechtsekade (met hulde voor art director Vincent de Pater) is licht en ruim en onnadrukkelijk.

Er is evenwel een bezwaar tegen de film en dat is z'n ernst. Pas tegen het einde veroorlooft Delpeut zich twee kleine grapjes. Het scherpe oog en de onvoorwaardelijke liefde voor de betekenis van beelden die hij in zijn film tentoonspreidt, zouden gewonnen hebben bij meer lucht en relativering. Nu balanceert Felice... Felice... zeker het laatste half uur op de grens van verstikkende esthetiek en saaiheid.

In z'n geheel is de film echter een verheugende ode aan de liefde, aan de filmgeschiedenis, aan het werk van Japanse cineasten als Ozu en Naruse, en aan die bijzondere vorm van filmliefde die cinefilie genoemd wordt. Delpeut liet de cinema geboren worden uit de noodzaak van zijn hoofdpersoon om de echte wereld te zien en niet de verstilde afspiegeling daarvan in zijn foto's. Niet voor niets speelt de film zich af op 28 december 1895, precies die dag dat de gebroeders Lumière voor het eerst hun films aan het gewone publiek lieten zien.

Aan het einde van de film wordt het raam waardoor Felice zijn herinneringen tussen sneeuwwarrelingen ontwaart, gebruikt als projectiescherm voor bewegende archiefbeelden van passanten in een straat. De wereld is in beweging gekomen. De wereld is geboren.