NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

FRITS ABRAHAMS
Wat is precies normvervaging?

Catherine Keyl probeerde er gisteren achter te komen in haar praatprogramma op RTL4. De antwoorden zaaiden de nodige verwarring, want iedereen hanteert zijn eigen definitie en voorbeelden. ,,Datgene is erg waar andere mensen last van hebben'', riep publicist Herman Vuijsje op zeker moment, maar ook dat is een omschrijving waarmee je te veel kanten op kunt.

Om een recent voorbeeld te nemen: de uitverkiezing in het blad Broadcast, door een groepje zich journalist noemende lieden, van Joop van den Ende tot 'omroepman van het jaar' is voor sommigen kennelijk een vanzelfsprekendheid, maar voor mij een kras staaltje normvervaging. Het is zoiets als het uitroepen van Ouwerkerk tot burgemeester van het jaar en Jorritsma - om even actueel te blijven - tot minister van milieuhygiëne. Een soort omkering van alle waarden. De poen en de roem zijn Van den Ende van harte gegund, maar zolang hij het vervaardigen van kwaliteitstelevisie in de sectoren informatie en drama stelselmatig aan anderen overlaat, zou ik hem hooguit willen eren met het predikaat 'pulpkeizer van de eeuw'.

Kortom, wat voor de een normbevestigend is, kan voor de ander behoorlijk normvervagend zijn. Discussies over normen en waarden eindigen dan ook al snel, zoals bij Catherine, in een Babylonische spraakverwarring.

Veel ongelijksoortige zaken werden ook hier over één kam geschoren: vernielingen op begraafplaatsen, zakkenrollers in de tram, jongeren die niet voor oudjes willen opstaan - er zit altijd veel tram in deze discussies -, winkelklanten die zich te veel laten terugbetalen, schooljeugd die zich snel laat afleiden et cetera.

Vuijsje wees erop dat het niet alleen om de jeugd gaat: ,,Je ziet dit proces in de hele maatschappij: sjoemelende boeren, belastingfraude...'' Iteke Weeda, hoogleraar emancipatievraagstukken, was het niet met hem eens: ,,We moeten niet doen alsof het allemaal van nú is.''

Dat was mij uit het hart gegrepen, al moet ik toegeven dat ik bevooroordeeld ben, omdat ik mijn jonge jaren als journalist heb doorgebracht onder een hoofdredacteur die ongeveer elke dag boven zijn commentaar zette: 'Verloederend normbesef'. Dat was bijna dertig jaar geleden, toen er op de VPRO-tv wel eens een leuk meisje haar bloesje uitdeed.

Bovendien kan ik nooit de gedachte onderdrukken dat Nederland, vergeleken met de meeste andere landen, nog altijd een moreel paradijs is. Daarin werd ik gisteravond weer eens bevestigd door een, door het Vlaams Blok vervaardigd, partijprogrammaatje op de BRT. Daarmee vergeleken zijn de politieke uitzendingen van Janmaat cum suis klein, schuimloos bier.

Wat betreft toon en woordkeus ('Marokkaanse boefjes') was het fascistische opruiing van de eerste orde. Aan het einde juichte de commentaarstem: ,,Het Vlaams Blok, verfrissende ideeën, radicale oplossingen!''. Ik dacht nog even met een grimmige parodie te maken te hebben, maar nee, het was de harde omroepwerkelijkheid. Moet je zoiets tot de ether toelaten? Wat gaan wij doen als Janmaat ook steeds verder die kant op wil?

De indrukwekkendste uitzending zag ik, hoewel ik nog geen bekeerling ben, bij de EO. In Man/Vrouw waren vrouwen te gast wier echtgenoten door criminelen waren omgebracht. Onschuldige slachtoffers van zinloos geweld. De man van Pauline werd doodgeschoten in het bos, de dader is nooit gepakt. Hoe had ze dat verwerkt?

Pauline: ,,Toen ik het nieuws hoorde, heb ik geschreeuwd naar God. Ik moest me volkomen in God zijn armen werpen. Ik heb toch ervaren dat God er was, ik kreeg kracht van hem, hij was bij me, hield mij en mijn kinderen vast, maar ik moest er wel voor vechten. Ik ben niet boos op God geweest, hij heeft Chris niet doodgeschoten, hij heeft Chris door de laatste seconde gedragen (...) Ik ben niet beschaamd in God, en ook niet in de mensen, en daar ben ik dankbaar voor.''

Het onbegrensde, rancuneloze vertrouwen in God en zijn wereld dat al deze weduwen uitstraalden, had iets ontroerends en het relativeerde tegelijkertijd het overal opduikende doemdenken.