NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

H.J.A. HOFLAND
Op 8 mei 1991 wordt de administratieve kracht Paula Jones in een hotelkamer in Little Rock ongewenst intiem benaderd door de gouverneur van Arkansas, Bill Clinton. Of: in 1993 verzint Paula Jones het verhaal over een avance en maakt dit wereldkundig. Niemand is erbij geweest.

Clinton, intussen president, ontkent. Zeven jaar na de gebeurtenis, of de verzonnen gebeurtenis, op 27 mei aanstaande, zal 'de machtigste man van de wereld' in een rechtszaak tegenover de vrouw staan die beledigd is, of dat ongegrond beweert. De jury moet uitspraak doen. Er is één die liegt. De ongewenste intimiteit, of het verzinsel, is wereldnieuws van de hoogste orde geworden. Geen wonder: er ontbreekt geen factor om er een eigentijds drama van te maken. Eigentijdser kun je je niet voorstellen. Voor het gemak heb ik de factoren genummerd.

1. Of het waar is of niet zullen we waarschijnlijk nooit zeker weten. Maar hoe dan ook, de rol is goed gekozen. Eerst die van het onschuldige meisje tegen wie een volwassen, bovendien machtig man zich alles denkt te kunnen veroorloven (klassiek). Dan vecht het meisje terug (moderner), laat zich na twee jaar van aarzelen, in de loop van de daarop volgende vijf jaar in het geheel niet meer intimideren en wordt tot heldin van de emancipatie (eigentijds, zoals ook in de zaak van Anita Hill tegen rechter Clarence Thomas).

2. Het eerste politieke gevolg. De zaak wordt geëxploiteerd door de talrijke doodsvijanden van de president. Zij hebben hem van het begin af, toen hij zijn eerste campagne voor het presidentschap voerde, afgeschilderd als een gewetenloze seksmaniak. Op plaatselijke televisiestations werd toen bijvoorbeeld een filmpje vertoond, het graf van een door Clinton verleid meisje dat zelfmoord zou hebben gepleegd nadat ze in de steek was gelaten. Een vervalsing die bewijst dat uiterst rechts voor weinig terugschrikt als het om een aanval op deze gehate man gaat. Wordt Paula Jones nu gefinancierd door de doodsvijanden? Er zijn geruchten, insinuaties.

3. Het tweede politieke gevolg. Het gaat daarbij om de conjunctuur in de populariteit van de president. Tot dusver valt het voor hem mee. In recente onderzoeken staat hij nog bovenaan de lijst van de 'meest bewonderde mannen'; voor 78 procent heeft de beschuldiging van Paula Jones geen verandering in het oordeel over hem gebracht; iets meer dan de helft weet niet of ze de waarheid spreekt. Het gaat economisch uitstekend onder Clintons bewind. Moeten we daaruit afleiden dat eerst het geld komt en dan de moraal?

4. Het derde politieke gevolg: waarschijnlijk voor het eerst zal een 'machtigste man ter wereld' in deze mate op de lachspieren van de wereld werken. Men ziet de andere niet zo machtige of helemaal niet machtige mannen ter wereld voor zich terwijl ze over de kenmerken van het geslachtsdeel der allermachtigste praten. Sinds mans heugnis hebben niet zoveel mannen zo eensgezind om hetzelfde zo hard gelachen. Zo gaat het nu eenmaal onder de mannen van de wereld, machtig of niet. Dit alles bereikt zijn hoogtepunt in de dagen van het proces zelf. Dat wordt een wereldvoorstelling. Bijverschijnsel: de dubbelzinnigheden zijn niet van de lucht. Dit is nog maar het begin. Wie een collectie wil aanleggen moet nu beginnen.

5. Het politiek-juridische gevolg: het Amerikaanse beginsel dat geen enkele burger boven de wet staat, is gehandhaafd. Na het proces tegen O.J. Simpson is daar wel anders over gedacht. Misschien is de preventieve of afschrikwekkende werking hiermee hersteld.

6. Het vierde politieke gevolg: de tijd van de president wordt, naarmate het proces nadert, meer in beslag genomen door particuliere zaken en dus minder door de problemen van het land en de wereld. In zekere zin geldt dit ook voor zijn financiën. Zijn salaris is niet meer toereikend om zijn advocaten te betalen. De aanklacht van Paula Jones is tot wereldpolitiek geworden.

7. De moreel-culturele kant. Het is hier duidelijker dan ooit in welke mate drie compartimenten van de Amerikaanse cultuur met elkaar op voet van oorlog leven: dat van de puriteinse moraal, zoals ook wordt gedemonstreerd in bijvoorbeeld de anti-abortusbeweging; dat van de genadeloze openbaarheid, waaraan per slot van rekening iedereen die bekend of beroemd is kan worden blootgesteld; en dat van de obsessie met seks, waarop bekende en minder bekende tijdschrifen kapitaliseren. Foto's van Paula Jones hebben al in Penthouse gestaan.

8. Het daarmee verwante historische aspect. Bill Clinton is niet de enige Amerikaanse president die, terwijl hij al een openbare functie had, vergeefs met zijn huwelijkstrouw heeft gevochten. President Harding had ergens in het Witte Huis een geheime deur laten maken waardoor bij naderend onraad zijn maîtresse door een speciale agent naar buiten werd geloodst. Het boek van Seymour Hersh, The Dark Side of Camelot, met alle zijsprongen van John F.Kennedy, (498 pagina's) staat al 9 weken op de bestsellerslijst van de New York Times.

9. De economische kant. Zodra een wereldbekendheid, een beroemdheid, een machtig mens is ontspoord, verandert die in goud. Paula Jones heeft in de eerste ronde 1.400.000 dollar schadevergoeding geeïst. Nu wil ze twee miljoen en de spijtbetuiging van de president. Intussen begeert iedere uitgever haar boek. In een door The New Yorker genoemd voorstel zou het tot titel moeten hebben Still Standing: The Inside Story of Paula Corbin Jones. De aanklaagster ontkent het; de geruchten over boek en film en de daarmee onvermijdelijk verbonden merchandising zijn niet van de lucht. Respect voor iemand die daaraan weerstand kan bieden.

Zo kan een ongewenste intimiteit veranderen in een fortuin en de machtigste man van de wereld in de held van een moralistische klucht met een happy end, omdat aan het einde de gelijkheid van allen voor de wet triomfeert. Het kan niet eigentijdser. De wereldpolitiek ligt stil, of dat lijkt maar zo. In ieder geval: de wereld kan het zich veroorloven.