NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

In: 112 theaters.

James Bond wordt een gewone actieheld

Door HANS BEEREKAMP
Het Bondloze Tijdperk (1989-1995) dat de regelmaat onderbrak van een nieuwe James Bond-film per twee jaar, is niet ongemerkt voorbijgegaan. Niet alleen waren de boeken van Ian Fleming op, had de vorig jaar overleden producent Cubby Broccoli zich teruggetrokken en moest de door Timothy Dalton achtergelaten vacature voor de hoofdrol opgevuld worden, maar vooral had de Koude Oorlog opgehouden te bestaan.

De laatste twee avonturen van geheim agent 007, GoldenEye (1995) en Tomorrow Never Dies (1997), onderscheiden zich dan ook van de rest van de serie. Natuurlijk zijn een aantal uiterlijke kenmerken van de succesformule in stand gebleven, zoals de feeërieke en abstracte titelsequentie (nu gemaakt door Daniel Kleinman), het min of meer op zichzelf staande mini-avontuur vóór de credits en de technologische snufjes verstrekt door materiaalchef Q (Desmond Llewelyn). Maar Pierce Brosnan is een Bond met relatief weinig karakter en mede daardoor missen de laatste twee films aristocratisch raffinement en onderhuidse erotische spanning.

Scenariogewijs doet de verdwijning van het IJzeren Gordijn Bond belanden in hetzelfde postmoderne niemandsland als elke hedendaagse actiefilm, waar Russische renegaten atoomwapens op de markt gooien en de geheime diensten van alle wereldmachten gedwongen zijn tot samenwerking tegen onafhankelijke criminelen. In Tomorrow Never Dies is een zinnige oplossing voor het schurkenprobleem gecreëerd: 'Tomorrow' is de naam van een krant en een cynische mediatycoon (Jonathan Pryce, met trekjes van Murdoch, Maxwell en Turner) ontketent desnoods een derde wereldoorlog, als hij daarmee hogere kijk- en oplagecijfers kan genereren.

Het vervelende is dat het 18de officiële Bond-avontuur bijna een gewone actiefilm geworden is, waarin net zo goed Harrison Ford of Jean-Claude Van Damme 007 had kunnen spelen. In zekere zin kampt de formule met haar eigen succes: het inpalmen door de held van een vrouwelijke tegenstreefster (dit keer de Maleisische Michelle Yeoh als Chinees agente), de zwaar gesponsorde etalage voor high tech-materiaal, van auto's tot horloges, en de ontsnapping op het laatste moment uit een schier onmogelijke situatie, allemaal 007-patenten, zijn zo ingeburgerd geraakt dat je er niet meer speciaal voor naar een Bondfilm hoeft te gaan.

In feite gaat het bij de Bond-serie allang niet meer om de kwaliteiten van de afzonderlijke films, maar om de verkoop van een concept. Dat zit verpakt in de titelsequentie met bijbehorende clip van de titelsong (dit keer vertolkt door Sheryl Crow). Als die goed zijn, dan zal het publiek ook wel weer op komen dagen. Geen problemen dus, het concept 'James Bond' doet het nog steeds, al moet het oppassen voor de gekloonde concurrentie en wordt het langzaamaan tijd voor een nieuw concept.

Het beste bewijs voor de oppervlakkigheid van de formule is misschien wel de overmatige media-attentie voor het piepkleine rolletje in Tomorrow Never Dies voor het Nederlandse fotomodel Daphne Deckers. Niemand rept van het feit dat de Nederlander Dickey Beer voor het eerst de sleutelrol van stunt coördinator speelt in de nieuwe Bond-film, het hoogste wat je als stuntman bereiken kunt in de wereld.