NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Morgen stemmen de Europese ministers van Volksgezondheid over een verbod op tabaksreclame. Een volledige reclamestop is echter onmogelijk. Al jaren bouwen tabaksproducenten adressenbestanden op, waarmee het verbod in de toekomst kan worden omzeild.

Door MATHIJS SMIT

AMSTERDAM, 3 DEC. Half elf s'avonds, in een café in de Amsterdamse Jordaan. Het is rokerig en druk. Studenten en jonge professionals drinken, roken en flirten. Vier werkstudenten in beige jacks onderscheiden zich van het overige uitgaanspubliek. Zij verspreiden folders met imposante rotsformaties, ondergaande zonnen en eindeloze, lege snelwegen. ,,Maak een ontdekkingstocht naar je eigen verbeeldingskracht'', staat er op. Wie zijn adres op de antwoordkaart invult maakt kans op een reisje naar Amerika.

Degenen die de ingevulde kaart direct meegeven krijgen een cadeautje; een doosje met touwtjes, kraaltjes en stukjes leer waarmee een Indiaanse armband in elkaar kan worden gezet.

De folders en armbanden zijn afkomstig van sigarettenfabrikant Marlboro. De actie is vooral het bewijs dat er niets mankeert aan de 'verbeeldingskracht' van de tabaksindustrie. ,,Marlboro Project '98 is bedoeld om het sigarettenmerk een imago te geven van creativiteit en natuurbeleving'', zegt Robert Wassenaar, marketingmanager van Philip Morris, de onderneming die ook de merken Chesterfield en Marlboro op de Nederlandse markt brengt. Marlboro verspreidt de folders in de studentensteden. ,,Op grote feesten en in cafés, waar onze doelgroep is te vinden'', aldus Wassenaar. Daarnaast verschijnen de antwoordkaarten in dag- en weekbladen.

Dit is de derde keer dat Marlboro de actie organiseert; vorig jaar vulden zo'n 25.000 mensen een kaart in. Dit jaar verwacht Wassenaar een vergelijkbaar aantal kaarten te ontvangen. De verzamelde adressen worden niet weggegooid, maar bewaard in bestanden. Ook andere takbaksproducenten als Camel en Rothmans, dat onder meer Peter Stuyvesant en Caballero verkoopt, beschikken over adressenbestanden van ,,mensen die prijs stellen op informatie over onze merken''. Met deze bestanden, waarvan de omvang moeilijk is te achterhalen, kunnen de producenten in de toekomst een eventueel verbod op tabaksreclame omzeilen.

Morgen stemmen de Europese ministers van Volksgezondheid in Brussel over een verbod op tabaksreclame in alle lidstaten van de Europese Unie. Het voorstel, dat er al sinds 1989 ligt, kwam niet eerder in stemming omdat een meerderheid tot nu toe ontbrak. Met steun van de nieuwe Britse regering en de Nederlandse zou het voorstel het kunnen halen. Een reclameverbod is zeker niet ondenkbaar. In Canada mogen tabaksproducenten sinds 1989 niet meer adverteren, in Noorwegen geldt het verbod al sinds 1975. Als er morgen voldoende steun is voor het voorstel, zal het reclameverbod in de EU overigens pas over een paar jaar van kracht worden. Zo hebben uitgevers van dag- en weekbladen genoeg tijd om vervangende inkomsten te zoeken.

Met het verbod in het vooruitzicht zoeken de sigarettenfabrikanten al jaren naar alternatieven. Dat is niet eenvoudig. Waarschijnlijk zal het reclameverbod een vrij algemeen karakter hebben; billboards op straat, sportsponsoring, reclames in kranten, tijdschriften, bioscopen en op televisie zullen tot het verleden behoren. Het verbod zal zelfs kunnen gelden voor indirecte reclame; de verkoop van kleding, schoenen, horloges en parfums met het logo van sigarettenmerken.

Maar het sturen van gerichte post - direct mail - is lastig te verbieden. Zeker als de ontvanger om die post lijkt te hebben gevraagd. Op de antwoordkaarten van publieksacties als die van Marlboro moet de inzender daarom altijd invullen of hij nog verdere informatie wil ontvangen. Bijna iedereen beantwoordt de vraag bevestigend. Wie een reis of iets anders wil winnen, hoedt zich ervoor de jury voor het hoofd te stoten. Hiermee hebben de sigarettenfabrikanten in de toekomst een ijzersterk juridisch argument in handen. Hun direct mail-campagnes zijn geen reclame, maar dienen ter informering van mensen die er zelf expliciet om hebben gevraagd.

Echt spraakzaam over de manier waarop de tabaksindustrie haar doelgroepen na de invoering van een reclameverbod zal benaderen, zijn de woordvoerders/sters van de verschillende producenten niet. Ook H. van Ronkel van het Bureau Voorlichting Tabak wil nog geen mededelingen doen over de toekomstige campagnes. ,,Het heeft geen zin hierop vooruit te lopen, zolang de beslissing nog niet is genomen.'' Dat het verbod er zal komen is nog allerminst zeker, betuigt hij.

Boudewijn de Blij, directeur van de Stichting Volksgezondheid en Roken verwacht wel dat de Europese ministers van volksgezondheid een akkoord zullen sluiten. ,,De druk op de ketel is nu zo groot. De ministers zullen beseffen dat het nooit zal lukken, als het nu niet lukt''. De Blij maakt zich niet al te veel illusies. ,,Natuurlijk zal de industrie andere manieren zoeken om te communiceren met haar klanten. Tabaksreclame is net een vergiet; als je een paar gaatjes dichtdrukt, wordt de druk op de overgebleven gaatjes groter.'' Toch ziet De Blij voordelen. Direct mail-campagnes kennen hun beperkingen. Omdat ze duurder zijn zal de tabaksindustrie haar reclamebudget minder effectief kunnen besteden. Daarnaast is het verboden ze te richten op de leeftijdsgroep onder de achttien jaar.