NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

FRITS ABRAHAMS
Wat zou u doen als op uw treinreis het volgende gebeurde?

U hoort obsceen taalgebruik van een groepje jongeren enkele meters verderop in uw treincompartiment. Het blijkt gericht tegen een dame van over de zeventig jaar. Enkele jongens schreeuwen tegen haar wat zij met dergelijke dames plegen te doen als zij daar zin in hebben: beroven, in elkaar slaan en verkrachten.

De dame kijkt u radeloos aan. Haar ogen zeggen: help mij, in godsnaam. De jongeren zeggen tegen de dame: ,,Zoek je hulp? Niemand zal je helpen. Dat doen ze tegenwoordig niet meer.''

Ze gaan door met hun terreur. De jongens blazen rook in haar gezicht. Een meisje trekt haar naaldschoen uit en plant de hak in het gezicht van de dame. Ze zou dat gezicht graag openhalen, zegt ze.

Er zitten meer mensen in dit treinstel, maar niemand doet iets, behalve verder wegkruipen achter zijn krant. Het volgende station nadert, de jongeren moeten eruit. Ze staan op, trekken een paar bierblikjes open en gieten ze over de dame uit.

Ze stappen uit. De hel is voorbij. De passagiers schieten op de dame af om haar te vertellen hoe vreselijk het was en hoe moedig ze haar hebben gevonden. De dame is volledig over haar toeren. Veel later zal ze zeggen: ,,Ik heb me nog nooit zo vernederd gevoeld.''

Wat was eraan voorafgegaan? Niet veel. De jongeren hadden in het niet-roken compartiment een sigaret opgestoken en de dame had daar iets van gezegd.

Dit alles - u was er al bang voor - is écht gebeurd. In een Engelse trein op weg naar Preston. Ik was er niet bij - anders had ik er vermoedelijk niet over durven vertellen - maar ik hoorde ervan in Modern Times, een documentaire-serie van de BBC waarvan deze aflevering Bystanders (Omstanders) heette. De ondertitel luidde: 'Wat zou ú hebben gedaan?'

De politie van Preston had later een aantal passagiers over dit incident ondervraagd. De meesten wilden niets zeggen. Een politieman was daarop zó boos geworden dat hij had uitgeroepen: ,,Ik hoop dat het jullie ook eens overkomt en dat niemand je komt helpen.''

Eén man had zijn naam en adres aan de dame gegeven voor het geval er een rechtszaak van zou komen. De BBC interviewde hem. Waarom had hij niets gedaan? Hij dook diep in zijn smoezenboek: hij had niet geweten dat het zó ernstig was, want hij had alleen verbaal geweld gehoord, en hij had zich afgevraagd of de zaak niet zou escaleren door zijn tussenkomst.

Het was een verontrustende documentaire. Ook voor de Nederlandse televisie zou het, na de schokkende dood van Joes Kloppenburg en Meindert Tjoelker, een belangrijk onderwerp zijn geweest. De BBC liet nog veel meer slachtoffers en ooggetuigen van dergelijk straatfascisme aan het woord. Een man had een jonge vrouw uit een auto zien vluchten. Ze werd door een man ingehaald en in elkaar geslagen. De toeschouwer had niets gedaan en daar 17,5 jaar later nóg spijt van. ,,Ik kom hier nooit meer vanaf, wat droevig om met deze beelden mijn graf in te gaan.''

Een vrouw had in een warenhuis gezien hoe een moeder haar kind mishandelde. Ze was naar een staffunctionaris gelopen, maar die had het weggewoven: ,,Zo zijn ze nu eenmaal.'' De vrouw had zelf niets durven doen uit angst dat de moeder zich ook tegen háár zou keren.

Zo ging het maar door in deze documentaire. Het had iets ondraaglijks, omdat je er met plaatsvervangende lafheid naar zat te kijken. Had jij iets gedaan? Wees eerlijk! Eh...

Gelukkig had de BBC enkele mensen gevonden die wél hadden durven ingrijpen. Het opzienbarendst was de oudere dame die aanwezig was geweest bij een gewapende winkeloverval. De overvaller hield een winkelbediende vast en riep naar de naderende vrouw: ,,Ik ga op jullie schieten.'' Ze zei: ,,Je doet maar'', en probeerde hem het pistool te ontfutselen. Toen dat niet meteen lukte, trok ze zijn bivakmuts omlaag. De overvaller vluchtte daarop weg.

De winkelcamera's hadden het allemaal op video vastgelegd. Het was, ook in de letterlijkste zin, een van de ontwapenendste filmpjes die ik ooit heb gezien.