NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

DIRK LIMBURG
De gewone man (m/v) rukt op. Zijn emoties zijn een basisingrediënt voor veel tv-programma's. Sommige gaan daar ruw en vol effectbejag mee om. Andere houden het ingetogener en tonen meer respect.

Aan een tafel zitten vijf mensen en een gespreksleidster. Een introductiefilmpje heeft een sfeer geschapen van knapperend haardvuur, gordijnen dicht, glazen wijn en gezellig verhalen vertellen. En een zweverig liedje zong: ,,Herinnering als een droom, langzaam wakker, lekker sloom, geef het toe, ontzettend fijn, dat herinneren zo mooi kan zijn.''

Eén van de nieuwe emotie-programma's van dit seizoen is Memories, waarin liefdesherinneringen van onbekende Nederlanders in beeld worden gebracht. De mensen aan de tafel zien hoe van een stukje van hun leven televisie is gemaakt. Soms als een tekst die voorgelezen wordt tegen een achtergrond van overvloeiende foto's. Soms als een op schokkerig 8 mm film opgenomen dramatisering, en andere keren als interviews op de lokaties van toen.

Aan tafel worden zij voor het eerst met het resultaat geconfronteerd en de tv-kijker kan regelmatig zien hoe zij reageren.

Jan Hovers is als producent Human Interest bij de KRO verantwoordelijk voor het programma. ,,We dachten dat het een mooi programma zou zijn, als mensen hun meest markante liefdesverhalen reproduceren. Want iedereen heeft zo'n verhaal. Er zijn van die liefdes die je ergens in je lijf bewaart.''

Op een advertentie kwamen honderden reacties en daarvan werden 150 nader onderzocht. Eindredactrice Marianne van Helden selecteerde mensen die goed een beeld konden oproepen van de tijd en de sfeer. De fotoalbums en schoenendozen met brieven gingen voor haar open.

De verhalen variëren sterk in zwaarte. Het kan gaan om een jongen die op vakantie in Spanje een kanjer ontmoette die hij niet kan vergeten. Maar ook om een vader van twee kinderen, die toont hoe hij 35 jaar geleden in dienst een relatie had waarvan hij pas veel later besefte dat het een homoseksuele liefde was. En nu, vijftien jaar na zijn scheiding, laat hij het aan zijn familie in de studio zien. Met ook zijn vriend tussen het publiek.

Televisie neemt geen genoegen meer met een registrerende, analyserende of vermakende rol. Programma's willen ingrijpen in het leven van mensen en teren op het tonen van emoties. All you need is love, Spoorloos, Vermist, De Suprise show, Love, Make my day, I love you, De Hunkering, allemaal hebben ze gewone mensen nodig om het publiek te vermaken met echte emoties.

De uitverkorenen betalen voor hun tv-minuten, en soms de oplossing van een probleem, door zichzelf te etaleren. Waar de kandidaten van een quiz slechts hoeven te tonen hoe ze met verlies en winst omgaan, moet bij programma's als All You need, Spoorloos, Vermist en Memories dieper in de buidel worden getast. Daar gaat het om de emotionele kern van een persoon.

Gewone mensen met hun soms sterke gevoelens inzetten voor het maken van televisie legt een grote verantwoordelijkheid bij de programmamakers. Bij Memories zie je dat de redactie zich beperkingen oplegt, door bijvoorbeeld op enkele uitzonderingen na, te kiezen voor mensen die niet verlangen naar een verandering die het programma moet bewerkstelligen en die ondanks een misschien in smart geëindigde relatie een evenwichtig leven leiden. Het draait om afgesloten liefdesherinneringen, terwijl bij Veronica's All you need voor een goed verhaal alles geoorloofd is en het juist gaat om een verandering in de werkelijkheid.

Zo stond dinsdagavond All you need voor de deur van een meisje dat meteen doorhad dat de band afkomstig was van haar ex. Ze weigerde beslist zijn verzoek om een nieuwe kans te bekijken. Pas na lang aandringen stemde ze toe op video een antwoord te geven. In diezelfde uitzending zag een jongetje van negen jaar voor het eerst zijn vader. Het probleem van deze vorm van televisie is dat er altijd buiten hun wil anderen bij betrokken worden. En vooral dat de programmamakers onmogelijk de gevolgen kunnen overzien. De moeder van het jongetje wist misschien wat ze deed, maar met het kind wordt een groot risico genomen.

Ook Memories beweegt zich soms op de grens. Zoals bij de man die in de uitzending een deel van zijn familie voor het eerst met zijn homoseksualiteit confronteert. Hoe goed het vooraf ook met hem is doorgesproken. ,,Het maakt je'', zegt Hovers, ,,nog meer bewust hoe voorzichtig je moet omgaan met die mensen en heel goed moet nadenken over wat de impact kan zijn voor iemands leven.'' Maar hij vindt dat zoiets in de uitzending kan, zolang het maar niet ten koste van de persoon gaat. ,,Dat is nou net waar we heel erg boven opzitten'', vult Van Helden aan. ,,Dat is denk ik ook het verschil met veel andere programma's. Het gaat in een enorm vertrouwen, dat vinden we soms ook griezelig.''

Hovers: ,,Mensen schrikken vaak als we op hun brief reageren. Pas dan realiseren ze zich 'Hé wacht even, het is televisie'. We gaan daarna heel zorgzaam met ze om en proberen een vertrouwensband te creëren. Want die mensen hebben geen doel of noodzaak zoals bij All you need, je zoekt een liefde, of met Spoorloos, je zoekt iets. Dus ga je iets opbouwen met die mensen. We willen ze de zekerheid geven dat we iets moois van hun verhaal zullen maken.''

De verhalen in Memories zijn doorgaans romantische herinneringen die creatief in beeld zijn gebracht. Eindredactrice Marianne van Helden: ,,Uiteindelijk moet je een filmisch verhaal vertellen.'' Ze vond het prachtig om met oud beeldmateriaal te werken. Vooral wat chiquere families beschikten soms over zeer bruikbare 8 mm films. ,,Daarmee geef je veel beter een tijdsbeeld weer dan met weer een stukje Polygoon, al gebruiken we dat natuurlijk ook.''

Memories wordt net als All you need op prime-time uitgezonden. Veronica trekt daar op dinsdag anderhalf tot twee miljoen kijkers mee. Memories zit op ongeveer 750.000. Tegen een groter publiek heeft Van Helden geen bezwaar. ,,Maar we hopen dat mensen dit ook gaan waarderen, zonder al die goedkope effecten.''

Anders dan bij All you need speelt de presentator, de van Veronica overgenomen Anita Witzier, een bescheiden rol. Hovers: ,,Ze moet vooral bescherming bieden aan de mensen aan tafel. Dat klinkt overdreven, maar dat is haar opdracht. Dit programma maakt haar tot KRO.''

Van Memories volgen nog twee afleveringen en een Kerst-special. De KRO heeft al besloten dat er een vervolgserie komt en dat de redactie - een eigen redactie is overigens een luxe in bezuinigend Hilversum - bij elkaar mag blijven. Wanneer de nieuwe afleveringen uitgezonden worden is nog niet bekend. Hovers: ,,Ze zijn druk aan het schuiven met het schema. We hebben een channelmanager op Nederland 1, we bepalen dat niet meer helemaal zelf.''