NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

JAPKE-D. BOUMA
Drie jaar geleden ging de legendarische Johnny Carson met pensioen. NBC's David Letterman aasde op zijn plek, maar Jay Leno kreeg hem. Letterman vertrok woedend naar CBS en Conan O'Brien nam Lettermans plaats in. Tot op heden heeft hij de meester nog niet van diens voetstuk kunnen stoten.

Hij had Paul McCartney, Elton John, David Bowie, John Cleese, Billy Christal, Barry Manilow, Pierce Brosnan, Kim Basinger, Joan Collins, James Brown, Isabella Rosselini en anderen te gast in zijn show. Dus daar ligt het niet aan. Maar dé grote twee: Jay Leno en David Letterman, lijkt talkshowhost Conan O'Brien maar niet in populariteit te kunnen ontstijgen.

Dat bleek weer eens in de jubileumuitzending ter ere van drie jaar NBC's Late Night with Conan O'Brien, toen Letterman 'onverwacht' zijn opwachting kwam maken in zijn vroegere programma. Het publiek werd wild toen 'de meester' zijn hoofd om de deur stak en gaf hem minutenlang een staande ovatie. Wat een grappige vernedering van Letterman had moeten worden - hij kwam zogenaamd een haarstukje ophalen dat hij 'vergeten' was in de kleedkamer die O'Brien nu gebruikt - werd een triomftocht. Een eerbetoon aan de man die NBC het liefst zo snel mogelijk had willen vergeten.

En O'Brien stond daar maar. Met het haarstukje in zijn hand.

Wat dat betreft mag het eerder opmerkelijk worden genoemd dat hij zich al zo lang staande weet te houden in een wereld waar zelfingenomen ego's als Jay Leno en David Letterman de dienst uitmaken. Daarin dissoneert 'de eeuwige nummer drie' Conan O'Brien (1963). Met zijn zelfspot, zijn Harvard degree, zijn rode kuifje, zijn lange magere gestalte en zijn smalle alledaagse gladde koppie met blauwe spleetoogjes, en zijn zeer grappige vaste 'aangever' Andy Richter.

,,Ik hou er niet van om net te doen of gasten gevat zijn als dat niet het geval is'', zegt hij met een knipoog naar collega Jay Leno die zijn gasten altijd wél het gevoel geeft dat ze het centrum van het universum zijn. ,,Als iemand een klootzak is, en het publiek laat dat merken, moet je daarin meegaan. Niet dat ik dan ga afzeiken, maar ik ga niet slijmen als daar geen reden voor is.''

Met die houding heeft hij zich inmiddels een positie verworven. Maar in de eerste maanden moest het publiek er erg aan wennen. Het leek met Letterman te zijn meegevlucht naar CBS. O'Briens kijkcijfers vielen tegen. The Washington Post schreef zelfs dat hij niets op de stoel van Letterman te zoeken had. Er werd gefluisterd dat hij gewipt zou worden. Tegenwoordig lijken zijn afwijkende sketches, animaties, parodieën en - naar Amerikaanse begrippen - onbevangen gesprekken met beroemdheden, in steeds betere aarde te vallen. ,,Ik denk dat NBC mij heeft aangenomen om een jongere doelgroep te bereiken. En dat is niet voor niets. Momenteel wordt Amerika geregeerd door de generatie babyboomers, geboren in het tijdvak 1945-1960. En die bepalen dus óók wat er in tijdschriften, kranten en op de televisie te zien is. Voor mijn generatie is dat wel eens frustrerend. We kunnen geen tijdschrift oppakken of daar staat Cher of Goldie Hawn op de cover: 'still sexy at fifty'. Ik denk dat een grote groep ook wel eens wat wil horen over 'nieuwe' mensen. Over mij bijvoorbeeld: Conan O'Brien, still sexy at 35!'

Toch is het niet altijd een voordeel een outcast te zijn, zo heeft O'Brien gemerkt. De vroegere comedywriter voor Saturday Night Live en de animatieserie The Simpsons heeft gemerkt dat zijn redactie soms grote moeite heeft beroemdheden te vinden voor de twee interviews die hij dagelijks in het tweede gedeelte van zijn show afneemt. ,,Een superster als Tom Cruise zal er niet over piekeren in mijn show te verschijnen. Die durft dat risico niet te nemen. Daarvoor zijn we voor hem teveel een cultshow. Tegen Letterman echter, kijken de sterren op. Die staat voor hun op een voetstuk. Mij zien ze eerder als hun gelijke. Dat wordt wel langzaam anders, maar het speelt nog steeds.''

En dat terwijl zijn gesprekstechnieken amper afwijken van die van Leno en Letterman. In navolging van het establishment gaan deze vaak niet dieper dan het genre: 'waar gaat je nieuwe film over' en 'wat is de titel van je laatste cd'. O'Brien graaft niet al te diep. Hij steekt graag de hand in eigen boezem. ,,Zo werkt het nu eenmaal als je een grote naam wilt binnenhalen. Ik moet zo iemand vooraf beloven over zijn nieuwe film of cd te beginnen. Ik kan dus kiezen tussen het stellen van hele intieme en intense vragen aan iemand die het publiek koud laat, of een heel bekend iemand misschien maar twee van dat soort vragen stellen en iets over zijn stomme nieuwe filmpje. Dat is de afweging.''

Toch is dat niet de enige verklaring voor de oppervlakkigheid van veel van zijn gasten, zegt hij. ,,Het tijdperk van acteurs als Richard Burton die prachtige anekdotes konden vertellen, is voorbij. Als je een derde van je gasten mooie verhalen kunt laten vertellen, doe je het al heel goed. Je hebt het vaak over acteurs die 22 jaar oud zijn, soms niet eens de highschool hebben afgemaakt, maar die wél heel aantrekkelijk zijn en heel goed kunnen huilen op commando. Als zó iemand opduikt, wil iedereen ineens hun verhaal horen. Maar zo'n verhaal hoeven ze natuurlijk helemaal niet te hebben.''

Tot de gimmicks van zijn show behoren, naast de gesprekken met sterren, de vaste flauwe grappen over Michael Jackson die ook bij zijn collega Jay Leno regelmatig voorbijkomen. Maar ook president Bill Clinton wordt regelmatig op de hak genomen. O'Brien laat hem af en toe op een televisiescherm tot de kijker komen. In een stilstaande afbeelding van Clintons hoofd monteert O'Brien een mondje dat de president de meest absurde dingen laat zeggen.

De southern drawl van Bill wordt flink belachelijk gemaakt alsmede zijn levensstijl, overgewicht, neiging tot rokkenjagen en oppervlakkigheid. ,,Jeeeehaaaah'', gilt het hoofd van de president regelmatig. En: ,,Gisteren lag ik met drie vrouwen in bed.'' O'Brien vertolkt in die acts de rol van de onverstoorbare, nuchtere interviewer, lichtelijk verlegen met de situatie. ,,Weet u iets van illegale campagne financiering'', probeert O'Brien dan wel eens om de stroom van vulgariteiten te stoppen. ,,It doesn't ring a bell, but it sure sounds good to me'', luidt dan soms het presidentiële antwoord. De acts schijnen in het Witte Huis voor onbedaarlijke lachstuipen te zorgen, weet O'Brien. Hij zegt over hoogstpersoonlijke fanmail van Clinton te beschikken om die bewering te staven.

Toch wordt hij niet overmoedig, ondanks zijn vijfjarige contract met NBC. 'We disliked him once', schreef Rolling Stone vorig jaar september over het fenomeen. 'It could happen again'.

De barbaar kent zijn plaats.