NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

In: Rialto, Amsterdam; 't Hoogt, Utrecht.

Een ijsdood als Chinees kunstwerk

Door BIANCA STIGTER
Een jonge kunstenaar laat zich met aarde overdekken, dompelt zich onder in diep water en gaat zitten tussen brandende bossen hout. Hij noemt deze performances begrafenissen en tijdens de vierde wil hij ook echt sterven. Op de dag voor de zomer zal hij zich bedekken met blokken ijs en aan onderkoeling ten onder gaan. Zijn vrienden, zijn zuster en zijn vriendin proberen hem van gedachten te doen veranderen, maar de kunstenaar is vastberaden. Hij sterft deze langzame dood, zijn tepels worden hard onder zijn T-shirtje, zijn tanden klapperen, zijn lichaam verstijft en zijn hart staat stil.

Als Frozen zich in Nederland had afgespeeld, zou deze poëtische dood door buitenstaanders waarschijnlijk afgedaan zijn als een zinloos protest tegen de zinloosheid van het bestaan. Maar Frozen is een Chinese film, en toen hij begin dit jaar op het International Film Festival Rotterdam in première ging, was dat feit de sleutel tot elke interpretatie: Frozen was een aanklacht tegen de Chinese maatschappij. Toch is het zo makkelijk niet om de ijsdood direct met China in verband te brengen. Staat het ijs voor de stagnatie van die Chinese maatschappij? China maakt nu juist grote economische veranderingen door. Is het dan de jacht op geld die de samenleving onverschillig en koud maakt? Onverschillig zijn de autoriteiten in ieder geval niet, want zij proberen zulke performances, ook als de dood er niet op volgt, te verbieden. De politie wil bijvoorbeeld ingrijpen als twee andere kunstenaars met mes en vork een stuk zeep verorberen. Dictaturen verbieden ook wat zij niet begrijpen, en misschien is dat gegeven wel waar de ijsdood om draait. Iedereen moet recht hebben op het doen van iets onbegrijpelijks. Ook dat is vrijheid.

Toen Frozen in Rotterdam in première ging, heette regisseur Wang Xiaoshuai nog Wu Ming, wat 'Geen Naam' betekent. Wang, die eerder The Days maakte, nam de film zonder toestemming van de autoriteiten op in Peking en monteerde hem met steun van het Hubert Bals fonds in Nederland. Wang vreesde een verbod op de film. Nu Frozen in Nederland uitkomt, is de film volgens de regisseur zo ver buiten het blikveld van de autoriteiten geraakt, dat hij zijn naam wel bekend wilde maken.

Wang Xiaoshuai is van 1965, maar zijn film lijkt soms wel door een puber gemaakt, zo fel en somber en geposeerd is hij. Qi Lei staart voor zich uit tijdens een punkig popconcert, praat lang en vaag met de kunstacademiedocent die hij vereert en draagt op straat graag een zonnebril. De film biedt de zwarte romantiek die westerlingen in het leven van jongeren in een dictatuur vermoeden. Aan het eind geeft Wang toch nog een cynische draai aan de film. Qi Lei is niet dood. Zijn begrafenissen blijken alsnog slim gegoochel met bekende mythische elementen - prefab poëzie. De tweede, definitieve dood van de jongeling is iets later veel tragischer: voorgoed ontgoocheld bekommert hij zich niet meer om kunst. Hij kiest een methode die velen al hebben gebruikt.