NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

ZODRA DE onderhandelingen over de toetreding van een drietal Oost-Europese landen tot de NAVO zijn afgerond, komen de parlementen van de lidstaten aan de beurt. De voor de uitbreiding noodzakelijke wijziging van het verdrag van Washington dient in de verschillende volksvertegenwoordigingen te worden goedgekeurd.

De belangstelling gaat vooral uit naar de Amerikaanse Senaat, waar nogal wat verzet wordt verwacht. In een eerste ronde voor de Senaatscommissie voor buitenlandse betrekkingen bleef het deze week nog bij een aantal vragen. Waren de kandidaten voldoende bereid om afstand te nemen van een verleden van etnische verdeeldheid en oorlog? Waren de Europese partners voldoende bereid om hun deel van de rekening te betalen? Dreigde niet een nieuwe kloof te ontstaan tussen Rusland en de rest van Europa? En wat betekende uitbreiding voor de Oost-Europese landen die (voorlopig) niet zullen worden toegelaten?

Eerder dit jaar leek de vraag over de verhouding met Rusland de meest explosieve te zullen worden. De overeenkomst die inmiddels met president Jeltsin is gesloten, met een geslaagde bijeenkomst in New York van de nieuwe raad van de NAVO en Rusland als eerste resultaat, heeft voorkomen dat Europa langs een nieuwe scheidslijn verdeeld is geraakt. In de Senaat is nu van de weeromstuit de vrees toegenomen dat Moskou te veel invloed op het reilen en zeilen binnen de NAVO zal krijgen. Minister Albright toonde zich in haar antwoord niet van die mogelijkheid onder de indruk.

OF NIEUWE NAVO-leden zich zullen 'gedragen' is per definitie onzeker. De gedachte is dat de kans op goed (etnisch) gedrag groter is wanneer die landen in internationale verbanden als de NAVO en de Europese Unie zijn opgenomen dan wanneer zij daar buiten blijven. Alleen al het kandidaat zijn heeft positief gewerkt. Roemenië en Hongarije bijvoorbeeld hebben de problematiek van de Hongaarse minderheid in Roemenië weten te elimineren. Maar de selectiviteit van de uitbreiding dreigt averechts te werken: zal (voorlopige) uitsluiting niet tot herleving van een perverse vorm van nationalisme leiden? De oude NAVO-landen nemen met de selectieve toelating een zware verantwoordelijkheid op zich.

In de Amerikaanse Senaat gaat de aandacht nu in de eerste plaats uit naar de bereidheid van de Europese partners om de financiële lasten van de uitbreiding te helpen dragen. De regering-Clinton noemt een bedrag van 35 miljard dollar voor de eerste tien jaar. Amerika zelf reserveert twee miljard. De rest zal voor rekening van de Europese leden van de NAVO moeten komen, inbegrepen de toetredende landen. De Amerikaanse redenering is dat de NAVO Europa's veiligheid verzekert in de nieuwe constellatie die na de val van de Muur is ontstaan. Europa zelf lijkt niet in staat om stabiliteit te genereren, althans voorzover het om de militaire component gaat. Van Europa mag volgens de Amerikanen daarom worden gevraagd het leeuwendeel te fourneren van de kosten van de Atlantische verzekeringspolis. De voorzitter van de betrokken Senaatscommissie, Jesse Helms, was het al opgevallen dat Europese partners tijdens een recente NAVO-vergadering in Maastricht tegen die Amerikaanse voorstelling van zaken bezwaar hebben gemaakt.

DE EUROPESE lidstaten van de NAVO zouden zich er rekenschap van moeten geven dat zonder de NAVO de kosten van de Europese veiligheid aanzienlijk hoger zouden uitvallen. Bovendien mist Europa, zoals in Bosnië is gebleken, de eensgezindheid en de politieke wil om orde op zaken te stellen. Europa hoopt op een continuering van de Amerikaanse aanwezigheid in Bosnië in een of andere vorm nadat midden volgend jaar het mandaat van SFOR zal zijn afgelopen. Tussen de kwestie Bosnië en de uitbreiding van de NAVO bestaat een rechtstreeks verband. Europa doet er goed aan zich dat te realiseren.