NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Parade van overwinnaars

PIETER STEINZ
Ook wie nooit naar de Top 40 luistert kent ze. Overal klinken de zomerhits, op de stranden en op de terrassen. Deze week de zomerhit van 1980.

Ze kwamen uit het Hoge Noorden, noemden een van hun vele evergreens 'Happy New Year', en namen een beroemde videoclip op in de sneeuw - compleet met bontmutsen en arreslees. Zou het daarom zijn dat je het Zweedse viertal Abba niet associeert met de zomer? Of komt het gewoon doordat Agnetha Fältskog, Benny Andersson, Björn Ulvaeus en Annifrid Lyngstad zes van hun acht (!) nummer-één-hits in de winter scoorden? Waarschijnlijk. Abba was een winterhitmachine. In de periode 1974-1982 was het ongewoon als er rond kerstmis geen compositie van Andersson & Ulvaeus in de bovenste helft van de Top 40 stond. Zoals het ook nieuws was als Abba in de zomermaanden naar de eerste plaats doorstootte.

Dat laatste gebeurde in 1976, toen de koele discokraker 'Dancing Queen' in de maand september de best verkochte plaat van Nederland was, en vier jaar later, toen het toepasselijk getitelde 'The Winner Takes It All' vanaf 23 augustus zes weken lang de concurrentie verpulverde. Vergeten was het bombastische 'Xanadu' van Olivia Newton-John & Electric Light Orchestra, dat eerder die zomer een paar weken nummer één had gestaan; vergeten was ook de polderkitsch van de andere zomerhit van 1980, 'Late At Night' van de Friese zusjes Maywood. Abba hield zelfs de zomerse reggae van Bob Marley's 'Could You Be Loved' op veilige afstand, en zou in de Top 100 over 1980 op de eerste plaats eindigen.

,,Twee korte thema's, een aardige melodie en een klein bruggetje'' - zo vatte Benny Andersson 'The Winner Takes It All' samen. Volgens de geruchten hadden hij en Björn Ulvaeus het nummer, met de werktitel 'The Story Of My Life', geschreven als requiem voor hun respectieve relaties. Björn was na een huwelijk van zeven jaar in 1979 gescheiden van de blonde Abba-zangeres Agnetha; Benny zag zijn huwelijk met de donkerharige Frida op de klippen lopen. 'The Winner Takes It All' is dan ook een droevig lied. Na een rustige piano-ouverture met ijle achtergrondzang zingt Fltskog de eerste verzen ('I don't wanna talk/ About things we've gone through') onder begeleiding van een akoestische gitaar. Terwijl het tempo bij de volgende coupletten verhoogd wordt (onder meer door de inzet van een subtiele drumcomputer) spreekt de zangeres aanvankelijk beheerst de geliefde toe die haar voor een ander verlaten heeft, om in het refrein uit te schreeuwen dat 'de winnaar alles krijgt en de verliezer zielig achterblijft'. Het vijf minuten durende liedje is een ode aan het zelfmedelijden, zonder dat de luisteraar zijn sympathie voor de ik-figuur verliest. Sterker nog, na het tweede refrein, wanneer de dansbare begeleiding even opzij gaat voor heldere (typisch abba-eske) piano-akkoorden, slaat het kippevel toe. Alleen harten van steen zullen onberoerd blijven bij de effectieve clichés van 'tell me does she kiss/ like I used to kiss you' en 'does it feel the same/ when she calls your name'. Met zijn sombere tekst en zijn koele arrangement is 'The Winner Takes It All' een verbazingwekkende zomerhit. Anders dan bij de 'Lambada' (1989) en de 'Macarena' (1996) kan het succes van het liedje niet verklaard worden door de kooplust van vakantievierders op zoek naar een zonnige stemming. En ook het weer in de nazomer van 1980 gaf geen aanleiding tot een deprimerende monsterhit uit Scandinavië; het mocht dan tot half juli aan één stuk door geregend hebben, toen Abba in de top 40 binnenkwam, was het al twee weken droog en warm. De aantrekkingskracht van 'The Winner Takes It All' lag hoogstwaarschijnlijk in iets anders: de weerklank die de titel vond in een zomer van winnaars. Wie jaarboeken als Het aanzien van 1980 doorbladert, stuit in de maanden juni, juli en augustus op een parade van triomfen. West-Duitsland werd Europees kampioen voetbal door een 2-1 overwinning op de Belgen; Björn Borg, na Volvo en Abba de bekendste naam uit Zweden, won voor de vijfde keer Wimbledon door John McEnroe te verslaan; Ronald Reagan werd presidentskandidaat voor de Republikeinen (en zou vier maanden later Jimmy Carter bij de verkiezingen verpletteren); Desi Bouterse, die in februari de macht in Suriname had gegrepen, pleegde een tweede coup en installeerde een nieuwe president; en Lech Waesa, de leider van de Poolse vakbond Solidariteit, dwong in een akkoord met de regering een groot aantal vrijheden af. Geen wonder dat het refrein van 'The Winner Takes It All' in Amerika en de rest van de vrije wereld uit volle borst werd meegezongen. Dat het Abba-liedje juist het perspectief van de verliezer schetste, was iets waarover alleen een scherpslijper zich druk zou maken.

Ook in Nederland viel wat te vieren in de zomer van 1980. Althans voor de liefhebbers van wielrennen en centrum-rechtse coalities. Het kabinet Van Agt-Wiegel overleefde een motie van wantrouwen, nadat het geweigerd had om te buigen voor de Kamer, die een olieboycot tegen Zuid-Afrika wilde. En een maand later won Joop Zoetemelk, de eeuwige tweede, de Tour de France met zeven minuten voorsprong op Hennie Kuiper. Het kan dan ook geen toeval zijn dat 'The Winner Takes It All' zijn opmars in de Nederlandse hitlijsten begon op 26 juli, minder dan een week nadat het erepodium op de Champs Elysées voor tweederde door Hollands glorie bezet was.