NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S e l e c t i e

FRITS ABRAHAMS
De zesvoudige moord van Cevdet Yilmaz in 1983 in het Delftse café 't Koetsiertje is altijd een mysterie geweest. Na de documentaire Ted de Turk die de VARA gisteren uitzond, kunnen we alleen maar concluderen dat het een mysterie is gebleven. Rond motieven en toedracht hangen nog steeds grote raadsels.

Dat alles mag Hans Polak, de maker van de documentaire, uiteraard niet verweten worden. Wél is het jammer dat hij zó'n rommelig werkstuk heeft vervaardigd dat hij die raadsels voor ons, onwetende buitenstaanders, nog eens extra vergroot heeft. Ik heb zijn documentaire tweemaal bekeken, en toch zou ik op basis daarvan met geen mogelijkheid de fatale gebeurtenissen van 5 april 1983 kunnen reconstrueren.

We hoorden uit de mond van Yilmaz en getuigen flarden van het verhaal die volkomen met elkaar in strijd waren. Hoe gebruikelijk dat ook is, het verplicht de maker er des te meer toe ons alle objectieve feiten - die er óók zijn - zo helder mogelijk aan te bieden. Nu ontstond de merkwaardige figuur dat we voor die feiten beter het artikel van Ton van Dijk in het VARA-TV-Magazine konden lezen. Een voorbeeld van een essentiële kwestie. Yilmaz vertelt in Polaks documentaire dat hij een paar dagen voor het drama woorden heeft gehad in 't Koetsiertje met een andere stamgast (Ton Smits, volgens het VARA-blad.) Smits zei zoiets als: ,,Al heb je tien Nederlandse paspoorten, je bent en blijft een kanker-Turk en een uitvreter.'' In Polaks documentaire vertelt Yilmaz dat hij op die noodlottige 5 april fysiek aangevallen werd door iemand, voordat hij tot zijn gruwelijke slachtpartij overging. Wie was die man? Ik heb er in de documentaire vergeefs naar gespeurd, maar dank zij het VARA-blad weet ik nu toch dat het om diezelfde Smits gaat.

Het artikel in het VARA-blad bevat meer informatie waarvan ik me afvraag waarom Polak haar niet in zijn film heeft opgenomen. Waarom heeft hij zo weinig moeite gedaan om de Yilmaz-van-nu te portretteren? We horen dat hij iets voor andere gevangenen doet, maar alleen via het VARA-blad komen we te weten dat Yilmaz zich tot een soort intellectueel heeft ontwikkeld die de Volkskrant en opiniebladen leest, die studeert en hoofdredacteur van de bajeskrant in Norgerhaven is. Kortom, een slimme man.

De nabestaanden van Yilmaz' slachtoffers hebben via de rechter tevergeefs een verbod op de uitzending van de film gevraagd. Uit het VARA-blad hadden ze begrepen dat Yilmaz de kans kreeg zich vrij te pleiten met een beroep op zelfverdediging. De president van de rechtbank liet echter de persvrijheid prevaleren - gelukkig maar. Blijft de vraag: kreeg Yilmaz inderdaad de gelegenheid voor een oratio pro domo? Dat viel wel mee. Yilmaz mocht weliswaar zijn versie van de werkelijkheid geven, ik vind niet dat men Polak partijdigheid mag verwijten. Hij laat ook getuigen met een andere versie aan het woord.

Toch kan ik me de woede van de nabestaanden wel voorstellen, maar dat heeft meer met de houding van Yilmaz te maken dan met de vermeende subjectiviteit van de filmer. Yilmaz doet namelijk niet anders dan anderen de schuld voor zijn moordpartij in de schoenen te schuiven. Hij zegt letterlijk: ,,Het lag niet aan mij. Door die ene fatale aanval van hem... daarna had ik geen controle meer. Het ging zo automatisch... Ik wou deze plek verlaten. Die andere zaken zag ik niet.''

Die 'andere zaken' waren vijf onschuldige burgers die van dichtbij werden neergeknald. Wat mij opviel was dat Yilmaz zich verbaal zeer boetvaardig gedroeg - hij verdiende 'de zwaarste straf' - maar dat hij desondanks wél in beroep en cassatie is gegaan, een gratie-verzoek heeft overwogen en nu aan een tv-documentaire meewerkt waarin geen spoor van excuus tegenover de nabestaanden voorkomt - integendeel zelfs.

In hoeverre hij destijds toerekeningsvatbaar was, is voor buitenstaanders (en misschien ook wel voor psychiaters) een onbeantwoordbare vraag. Hij was het in ieder geval wél toen hij dit tv-interview gaf.