NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S e l e c t i e

RAYMOND VAN DEN BOOGAARD
Net op de avond waarop ik me had voorgenomen mijn vakantiebestemming te bepalen, zond de VPRO de thema-avond Eindelijk vakantie uit. Van vakantieplanning is niets gekomen - niet alleen ontnam het programma alle lust tot het maken van vakantieplannen, maar het was ook zo mooi dat ik tweeënhalf uur niet van het televisietoestel kon wijken. De VPRO verdient alle bewondering voor een zo omvangrijk en geheel in eigen beheer gemaakt programma - een verademing in de flodderige informatiecultuur die de Nederlandse publieke televisie tegenwoordig kenmerkt.

Het is bij vakantie net als bij de liefde: al te veel objectivering ontneemt elke lust. De thema-avond was dan ook allerminst een pleidooi voor de vakantie, eerder voor thuisblijven. De vermakelijke beschouwingen van Alain Paucard, auteur van een boek over de vakantie als nachtmerrie, droegen tot die strekking zeker veel bij. Maar meer nog misschien de verhalen van tevreden vakantiegangers, zoals de groep wandelaars die elkaar op Kreta hadden leren kennen. Bijna steeds dacht je: daar wil ik helemaal niet bij horen.

De thema-avond behelsde meerdere onderwerpen, die als korte documentaire zonder probleem op zichzelf hadden kunnen staan: de vreugdeloze lotgevallen van een familie uit Uithoorn, die in Frankrijk op zoek was naar een oud huisje om vier, vijf keer per jaar naar toe te gaan bijvoorbeeld. En ook het bezoek van de schrijver Rentes de Carvalho aan zijn geboortedorp in Portugal bijvoorbeeld - overigens eerder een pleidooi voor toerisme, want De Carvalho zag de komst van vreemdelingen naar zijn dorp als een laatste redmiddel tegen de doodsheid die over het plaatsje is gevallen.

De thema-avond was overigens een half uur korter dan aanvankelijk aangekondigd. Ik weet niet wat daar de oorzaak van was, maar het viel daardoor op dat de avond een hoogtepunt of samenvatting ontbeerde. De verschillende reportages en belevenissen werden, afgewisseld met historische bijzonderheden, de een na de ander afgewerkt. 'Thema-avond' was misschien niet helemaal een juiste term, 'Eindelijk vakantie' was eerder een lange documentaire met verschillende onderdelen. Misschien zou de VPRO eens kunnen kijken naar de Frans-Duitse cultuurzender Arte, waar ze drie keer per week een thema-avond produceren. Niet dat die over het algemeen in de schaduw van de VPRO-inspanning kan staan - van eigen producties is bij Arte maar zelden sprake. Maar de diverse onderdelen worden - meestal met zeer fraaie beeldgrafiek - duidelijk van elkaar gescheiden, zodat je als kijker ook voor één programmaonderdeel kunt kiezen. En het geheel wordt meestal afgesloten met iets geheel andersoortigs - een speelfilm die op het thema betrekking heeft veelal. Op die manier kan worden voorkomen dat de enthousiaste kijker naar het thema plotseling om kwart over elf verweesd naar de NOS-teletekstpagina's zit te staren, zoals gisteren op Nederland 3 gebeurde.

Dat ook met minder eigen inspanning veel moois te doen valt met televisie bewijst wekelijks de Belgische BRTN met 'De keuze van Dekeyser'. Het gaat steeds om in het buitenland aangekochte documentaires, die door de Vlaamse journalist Miel de Keyser worden ingeleid. Niet zozeer die inleidingen vormen de kracht van het programma: ze zijn wat aan de oubollige kant, al kan niet worden ontkend dat ze aan 'De keuze van Dekeyser' een duidelijk gezicht geven.

De keuze aan documentaires is echter steeds zeer de moeite waard. In vergelijking met de soortgelijke formule van het Nederlandse 'Zembla', waar over het algemeen het belang van het behandelde onderwerp de keus lijkt te bepalen, heeft men bij 'De keuze van Dekeyser' wat meer oog voor de auteursfilm in het documentaire genre. Het nogal conventionele 'Spel op leven en dood' van Ned Bastille (van het Amerikaanse WBHG) was wat dat betreft een beetje een uitzondering. Maar daar stond een fascinerend thema tegenover: hoe het speculeren op de steeds stijgende effectenbeurs voor veel Amerikanen hoe langer hoe meer de compensatie moet vormen voor onzekerheid op de arbeidsmarkt en ontbrekende pensioenvoorzieningen. En hoe de mogelijkheid van dalende koersen voor deze kleine beleggers hoe langer hoe meer ondenkbaar en moreel onaanvaardbaar wordt. Huiveringwekkend.